nowa ukraina

Ukraina — walka o władzę czy zderzenie cywilizacji? 115
podstawie rezultatów i następstw ekonomicznej i społecznej polityki rządu, ale
sam rząd w naszych warunkach w żaden sposób nie reprezentuje władzy. Ponadto
sukcesy czy porażki rządu w żaden sposób nie wpływają na losy tegoż „zarządu
sprawami bieżącymi”, ponieważ odpowiedzialnością za jego pracę inne struktury
sprawujące władzę nie są zupełnie obciążone.
Zgodnie z punktem 2 artykułu 85 konstytucji ukraińskiej parlament rozpatruje
i przyjmuje postanowienie o uchwaleniu programu działalności gabinetu ministrów;
zgodnie z punktem 12 — wyraża zgodę na mianowanie premiera przez prezydenta;
zgodnie z punktem 13 — sprawuje kontrolę nad działalnością rządu;
wreszcie, zgodnie z artykułem 85, może rozpatrywać kwestię dotyczącą odpowiedzialności
rządu i decydować o nieufności wobec niego. Jednocześnie Rada Najwyższa
Ukrainy nie ponosi żadnej odpowiedzialności za swe decyzje. Brakuje nam zarówno
mechanizmów powstrzymywania, jak i równoważenia relacji między władzą
ustawodawczą, wykonawczą i głową państwa. Przeciwnie, rząd nie ma żadnych możliwości
wpływu na decyzje parlamentu.
Zbalansowanie obu sektorów władzy możliwe jest jedynie poprzez rozłożenie
odpowiedzialności za program i działalność rządu pomiędzy nim a Radą Najwyższą.
To z kolei nie jest możliwe bez stworzenia polityczno-konceptualnej większości jako
bloku partii politycznych, które biorą na siebie odpowiedzialność za rzeczywisty
charakter i żywotność tego programu. Paradygmat społeczno-ekonomiczny bloku
partii sprawujących władzę stać się musi odpowiednim paradygmatem rządu.
Z kolei kryzys rządowy stać się musi wyznacznikiem kryzysu parlamentarnego z odpowiednimi
sankcjami wobec parlamentu. To oczywiste, że w realiach Ukrainy zarówno
rząd, jak i parlament nie mogą, jak dotąd, reprezentować sobą rzeczywistej
władzy politycznej. Stąd też relacja władza-opozycja koncentruje się na jednej osobie,
reprezentującej rzeczywistą władzę w państwie — na prezydencie. Wszystkie
osiągnięcia należą do prezydenta, porażki także. Ponadto na prezydencie ciąży zbyt
duża odpowiedzialność przed narodem. W społeczeństwach demokratycznych taka
sytuacja nie ma miejsca. Dlatego trudno w Ukrainie prowadzić cywilizowany dialog.
Oprócz tego do prowadzenia dialogu potrzebne jest odpowiednie ustawodawstwo,
a ta prerogatywa leży poza obszarem pełnomocnictw prezydenckich — i tak tworzy
się zamknięte koło. Tu ponownie powracamy do problemu partii rządzącej, jej odpowiedzialności
przed narodem i opozycją jako jego częścią składową.
W przypadku opozycji ukraińskiej relacje z władzą układają się nie według
schematu marksistowskiego czy scenariuszy współczesnych politologów zachodnich.
Większość mieszkańców Ukrainy przed wyborami prezydenckimi 2004 r. była
w opozycji do władzy. Tę opozycję ewentualnie można podzielić na potencjalną,
pasywną i aktywną. Nie będzie przesadą twierdzenie, że wszyscy, którzy w ten czy
inny sposób nie należeli wówczas do partii rządzącej (a jeśli nawet należeli), tworzyli
rezerwową armię opozycji. To nie struktura klasowa i nie bieda oraz nie niepowodzenia
ekonomiczne rekrutowały i nadal rekrutują ławy opozycji w Ukrainie.
W 2004 r. sytuacja ekonomiczna wcale nie była tragiczna w porównaniu z ostatnią
dekadą XX w. Argument ekonomiczny był tylko „znaczoną kartą” w rękach pijarowskich
iluzjonistów, sprytnych polityków i oligarchów, którzy wykorzystali i wykorzystują
go we własnych politycznych rozgrywkach. Karta ta gra tylko wtedy, gdy
nakłada się na inną, bardziej treściwą i znaczącą.
Naród polityczny
Rzeczywistym podłożem ukraińskiego opozycjonizmu jest fenomen socjokulturowy.
Opozycja przed pomarańczową rewolucją, według zasad socjolingwistycznych,
podzieliła się na trzy podstawowe grupy. Wszystkie one, biorąc pod uwagę