nowa ukraina

Recommendations

Info

Marta Studenna Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Oligarchiczne klany Donbasu na tle sytuacji polityczno-ekonomicznej Ukrainy po 1991 roku Autorka omawia udział klanów oligarchicznych w życiu politycznym Ukrainy ze szczególnym uwzględnieniem Zagłębia Donieckiego. Zwraca uwagę na rolę, jaką oligarchia odgrywa w stabilizacji sytuacji ekonomicznej Ukrainy i uważa, że — być może — współpracy Ukrainy z Rosją nie należy tłumaczyć konsekwencją braku reform, lecz koniecznością wynikającą z niewystarczającego zainteresowania sytuacją gospodarczą w Ukrainie ze strony Unii Europejskiej. Rodowód oligarchii Jeżeli w ciągu niespełna dwudziestu lat, które mijają od rozpadu Związku Radzieckiego, możemy mówić o wykształceniu się pewnego zestawu pojęć, służących do opisu rzeczywistości w krajach będących owocem tegoż rozpadu, pojęcie oligarchizacji życia polityczno-gospodarczego niewątpliwie należeć będzie do kanonu. Terminem oligarchia będę posługiwała się za Jadwigą Staniszkis w znaczeniu:ośrodka władzy strukturalnej, posiadającego zasoby polityczne i ekonomiczne pozwalające mu wpływać na reguły gry, kształt instytucji i selekcję personalną na stanowiska w państwie 1 . Definicja ta czerpie bezpośrednio z kontekstu, w jakim używane jest pojęcie oligarchia w odniesieniu do Ameryki Łacińskiej, co jest zabiegiem uprawnionym ze względu na wykształcenie się tychże ośrodków władzy w warunkach rozwoju zależnego, panujących tak w krajach latynoamerykańskich, jak i postkomunistycznych. Można bowiem zauważyć pewną paralelę pomiędzy sytuacją, w jakiej znalazły się kraje Ameryki Łacińskiej w XIX i XX w., a sytuacją republik związkowych w momencie rozpadu ZSRR. Pojawiające się w XIX i XX w. na arenie międzynarodowej względnie autonomiczne latynoamerykańskie społeczności narodowe były w przeważającej mierze gospodarczo uzależnione od imperializmu, którego główny ośrodek stopniowo 1 J. Staniszkis, Tao władzy — państwo postkomunistyczne w poszukiwaniu paradygmatu, [w:] Postkomuznim. Próba opisu, Gdańsk 2001, s. 120. 1–2/2009 XXXXXXXXXYYYYREGIONY 67
68 Marta Studenna przesuwał się z Wysp Brytyjskich w stronę kontynentu północnoamerykańskiego. Właśnie ta sytuacja wewnętrznej sprzeczności czy też koegzystencji społeczeństw narodowych z gospodarką zależną wytworzyła w nowo powstałych państwach podatny grunt pod wykształcenie się pośredniej struktury władzy 2 . Jak najdłuższe utrzymanie stosunku zewnętrznej zależności bądź jego przekształcenie w zgodzie z racjonalnym interesem latynoamerykańskiej warstwy oligarchicznej stanowiło dlań priorytet wielkiej wagi. Wydaje się, iż w momencie rozpadu ZSRR zadziałał podobny mechanizm. Republiki związkowe, a wśród nich Ukraina Radziecka, były pod względem gospodarczym obszarem niesamodzielnym. Duża większość ukraińskiego przemysłu oraz innych działów gospodarczych została podporządkowana resortom związkowym, nie zaś republikańskim, co w naturalnej konsekwencji wynikało z zasady centralizmu gospodarczego w ZSRR. Gospodarka niekomplementarna oraz bezpośrednio wiążąca się z nią ekonomiczna zależność od Rosji 3 pozostają zatem jednym z najistotniejszych elementów postradzieckiej spuścizny. Młode państwo postkomunistyczne funkcjo<strong>nowa</strong>ło niejako na dwóch poziomach: względnie niezależnego kształtowania się odrębności narodowych i dominacji gospodarczej, między którymi powstała luka, jaką w bardzo krótkim okresie czasu zdołały zagospodarować tzw. klasy transferowe. Innymi słowy, postradziecka oligarchia sięga swym rodowodem wielkiego przyspieszenia wczesnych lat 90., które przyniosło dekonstrukcję dotychczasowego systemu zależności w państwie, stwarzając niepowtarzalne warunki do koncentracji kapitału publicznego w rękach prywatnych. Ogromne znaczenie ma także fakt, iż rewolucji w sferze własności towarzyszyły „teorie”, wedle których nie należało przeszkadzać rabunkowemu przejmowaniu publicznego mienia, bo mogłoby to spowolnić prywatyzację. Ponadto takie przejmowanie majątku państwa miało rzekomo doprowadzić do szybkiego stworzenia rodzimej klasy kapitalistów i rozwoju rodzimej przedsiębiorczości. Niektórzy ekonomiści, inspirowani teorią Marksa, pisali w tym kontekście o „potrzebie akumulacji pierwotnej” 4 . W myśl powyższych teorii bodźce materialnego zainteresowania miały stać się podstawą do społecznej akceptacji programu polityczno-gospodarczej przebudowy. Pogląd ów jak żaden inny przyczynił się do demoralizacji elit politycznych tych państw, w których powyższe stanowisko spełniało rolę nieoficjalnej polityki rządów. Jakkolwiek zjawisko przejmowania przez byłą nomenklaturę partyjną kluczowych obszarów materialnej metawymiany 5 w celu zachowania choćby częściowej kontroli nad gospodarką w procesie transformacji ustrojowej wystąpiło we wszystkich kra- 2 O. Ianni, Kryzys państwa oligarchicznego w Ameryce Łacińskiej, [w:] Ameryka Łacińska. Dyskusja o rozwoju, red. R. Stemplowski, Warszawa 1987, s. 157–159. 3 Chodzi przede wszystkim o zależność surowcową, ale także o brak sieci powiązań gospodarczych między poszczególnymi państwami powstałymi w wyniku rozpadu ZSRR. Wynika to z faktu, iż wszelkie procesy gospodarcze oraz wymiana handlowa między republikami związkowymi odbywały się za pośrednictwem Moskwy. 4 A. Kamiński, B. Kamiński, Korupcja rządów. Państwa postkomunistyczne wobec globalizacji, Warszawa 2001, s. 131. 5 Proces prywatyzacji nie polegał tylko na samym przejęciu przedsiębiorstw państwowych przez prywatnych właścicieli, ale także na ustaleniu pewnych reguł gry w procesach gospodarczych, na które do tej pory państwo miało monopol. Słowem, przedmiotem metawymiany są same terms of trade, a nie konkretne dobra. Zob. J. Staniszkis, Kapitalizm polityczny i jego dynamika, http://politologia.wsb-nlu.edu.pl/uploadedFles/file/J.%20Staniskis%20- %20artykuly/J_%20Staniszkis%20%20Kapitalizm%20polityczny%20i%20jego%20dynamika.pdf, [02.06.2009].
Page 2 and 3:
NOWA UKRAINA Zeszyty historyczno-po
Page 4 and 5:
Nowa Ukraina. Zeszyty historyczno-p
Page 6 and 7:
Od redakcji Oddajemy do rąk czytel
Page 8 and 9:
Paweł Krokosz Uniwersytet Papieski
Page 10 and 11:
Iwan Mazepa i Piotr I. Wojna na uni
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19: Iwan Mazepa i Piotr I. Wojna na uni
Page 32 and 33: Ukraińska rewolucja 1917-1921… 3
Page 40 and 41: Grzegorz Pawlikowski Uniwersytet Rz
Page 42 and 43: Przesiedlenia ludności ukraińskie
Page 60 and 61: Analiza SWOT dokumentów statutowyc
Page 70 and 71: Oligarchiczne klany Donbasu na tle
Page 76 and 77: Wstęp Jacek Lubecki, Andrew Drummo
Page 78 and 79: Kultura polityczna na terenach był
Page 102 and 103: Hałyna Kuc Charkowski Uniwersytet
Page 104 and 105: Rozłam elektoralny w Ukrainie. Kon
Page 114 and 115: Ihor Paśko Centrum Nauk Humanistyc
Page 116 and 117: Ukraina — walka o władzę czy zd
Page 118 and 119:
Ukraina — walka o władzę czy zd
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Ołeh Demkiw, Lidija Kondratyk Naro
Page 126 and 127:
Moralność ekonomiczna społeczeń
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Lilija Honiukowa Narodowa Akademia
Page 140 and 141:
Mechanizmy równoważenia udziału
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Michał Pliszka Uniwersytet Papiesk
Page 150 and 151:
Wołodymyr Biłećkyj Akademia Nauk
Page 152:
Czasopismo „Wschód” w przestrz
show all

nowa ukraina

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?