feminizam_2_gesamt_v3

62
Neko je rekao feminizam?
Novi vek
Prosvetiteljstvo zauzima izrazito kritički stav prema crkvenoj
dogmi, postojećim institucijama, praksama i vrednosnim
sistemima. Ono će inspirisati Francusku buržoasku revoluciju
koja, premda nije bila „majka“ feminizma, postaje „plodno tle“
za artikulaciju prvih feminističkih zahteva. Uporedo s teorijskim
utemeljenjem građanskog subjekta za žene, osvešćivala se
neophodnost ženskog obrazovanja. Neke od retko hrabrih žena
koje su među prvima glasno zahtevale ženska prava u Engleskoj,
bile su Meri Astel (Mary Astell), 8 i Meri Vulstonkraft (Mary
Wollstonecraft), pripadnica disidentskih političkih krugova
koja se u feminističkoj teoriji smatra rodonačelnicom liberalnog
feminizma. 9 Meri Astel je još u XVII veku govorila o neophodnosti
osnivanja koledža i visokih škola za žene, dok je Vulstonkraft
krajem XVIII veka otvorila pitanje teorijskog utemeljenja statusa
građanke i isticala važnost ženskog obrazovanja kao ključa ženske
moći i nezavisnosti.
U to vreme postojala su i ženska književna udruženja
koja su činile uglavnom obrazovane aristokratkinje,
poput engleskog Bluestockings (Plava čarapa), ali ona nisu
dovela u pitanje tradicionalni položaj žene. 10 Štaviše,
Meri Vulstonkraft je pisala kako se aristokratija njenog
vremena, želeći da očuva svoje pozicije, izjašnjavala
protiv obrazovanja siromašnih (i) žena. 11
Meri Vulstonkraft,
John Opie
8. „Ako apsolutna vlast nije neophodna u državi, kako to da je neophodna u porodici?
(...) Ako su svi muškarci rođeni slobodni, kako to da su sve žene rođene kao
robinje?“, nav. u Daša Duhaček, „U odbranu prava žene“, predgovor knjizi Meri
Vulstonkraft, Odbrana prava žena, prev. Ranko Mastilović, Filip Višnjić, Beograd,
1994, str. 9.
9. Njen osnovni argument se zasnivao na zaključku da ako je čovek razuman i ako je
žena čovek, onda nužno sledi da je žena obdarena razumom i ima sva prava da ga
neguje. Zbog takvih zalaganja često je njen rad bio osporavan, a ona je izazvala
otpor crkve i vernika koji su je nazivali „bezbožnicom“, „ateistkinjom“, „hijenom u
potsuknji“ itd. Ibid., str. 10-16.
10. Ibid., str. 10.
11. Meri Vulstonkraft, Odbrana prava žena, Filip Višnjić, Beograd, 1994.