Conceptrichtlijn colorectaal carcinoom 2013 - Oncoline

181318141815181618171818181918201821182218231824182518261827182818291830183118321833183418351836183718381839184018411842184318441845184618471848184918501851mobilisatie (HR 1,72 (1,34-2,20)). In het Nederlandse doorbraakproject waren de elementen die vaninvloed waren op ziekenhuisverblijf het mobiliseren op dag 1, laxantia postoperatief en postoperatiefstoppen van intraveneuze vochttoediening [Gillissen 2013].Engelse studies uit de groep van Rockall hebben laten zien dat type analgesie en geïndividualiseerdvochtbeleid cruciaal zijn [Levy 2011]. In een gerandomiseerde studie werden epidurale analgesie,spinale analgesie en PCA (patient controlled analgesia) vergeleken bij laparoscopische colorectalechirurgie [Levy 2011]. Functioneel herstel was significant sneller in de spinale analgesie en PCAgroepen in vergelijking met de epidurale analgesie.Door het achterwege laten van darmvoorbereiding en het continueren van water of koolhydraatverrijkte drank tot 2 uur voor de ingreep wordt uitdroging voorkómen. Geïndividualiseerd vochtbeleidtijdens de operatie en vermijden van overmatige NaCl infusie postoperatief bevordert het herstel vande darmfunctie [Levy 2011].In de literatuur is gezocht naar de effectiviteit van ERAS bij zowel open als laparoscopischecolorectale chirurgie en de doelmatigheid hiervan.EffectiviteitVoor beoordeling van de effectiviteit van ERAS ten aanzien van ligduur, complicaties, heropnames,mortaliteit en kwaliteit van leven ten opzichte van conventionele peri-operatieve zorg zijn na selectieeen Cochrane review uit 2011 en 6 nadien verschenen RCT’s geïncludeerd. De RCT van Vlug (2011)was een 4 armige studie die voor dit doel is opgesplitst in twee delen op basis van de chirurgischebenadering (open / laparoscopisch)In onderstaande tabel zijn de belangrijkste uitkomsten weergegeven:StudieLap/N 1 Ligduur 2 Complicaties 3 Heropnames Sterfteopen(dagen) (%)(%)(%)Cochrane-2,92011 4 open 119 : 118verschil*28,6 vs 56,8* 3,4 vs 4,2 0,8 vs 2,5Ren 2012 open 299 : 298 5,7 vs 6,6* 9,7 vs 9,4 NV 0 vs 0Vlug 2011 lap 100 : 109 5 vs 6* 34,0 vs 33,9 6,0 vs 6,4 2,0 vs 1,8Vlug 2011 open 93 : 98 6 vs 7* 46,2 vs 41,8 7,5 vs 7,1 4,3 vs 2,0G Wang 2012 lap 49 : 50 4 vs 5* 12,2 vs 20,0* 4,1 vs 6,0 2,0 vs 0Q Wang 2012 lap 40 : 38 5,5 vs 7* 5,0 vs 21,1* NV NVG Wang 2011 NV 106 : 104 5 vs 7* 18,9 vs 37,5* 3,8 vs 8,7 1,9 vs 1,0Yang 2012 open 32 : 30 6 vs 11,7* 18,8 vs 40,0* 0 vs 0 NV1 aantal patiënten geanalyseerd in elke arm (ERAS: conventioneel)2 postoperatief ziekenhuisverblijf3 totaal gerapporteerde complicaties ongeacht ernst van de complicatie4 op basis van 4 RCT’sNV=niet vermeld*=p