alt mellom himmel og jord - Lokalhistorie.no
alt mellom himmel og jord - Lokalhistorie.no
alt mellom himmel og jord - Lokalhistorie.no
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sosiale <strong>og</strong> kulturelle mekanismar<br />
deviin om Søndagen til Almuens Fordærvelse." I tillegg var det<br />
ofte dugnader om laurdagane, "hvis Følge almindeligviis er Svir<br />
<strong>og</strong> Slagsmaal Natten til Søndag."<br />
Mest opprørt var likevel bisp Munch over at han einskilde<br />
stader, særleg på Jæren, fann "den mig hidindtil ubekjendte <strong>og</strong> i<br />
en christen Menighed næsten utrolige Uorden, at Almuesmænd<br />
lade paa Søn- <strong>og</strong> Helligdage deres Hopper bedække af<br />
Hingster i Nærheden af Kirken, saavel før, under, som strax<br />
efter Gudstjenesten, medens Ungdommen af begge Kjøn<br />
sammenstimler som Tilskuere." 2<br />
Det hadde ikkje vore vanskeleg å fylla resten av taletida med<br />
døme på såkalla "utagerande festing". Hyppig fyll var lenge<br />
akseptert <strong>og</strong> <strong>no</strong>ko ein kunne skryta av, rettsprotokollane fram<br />
til 1830-åra gir oss inntrykk av at festlege samkomer blei nytta<br />
til fyll. Det er <strong>no</strong>ko av denne haldninga som kjem til uttrykk i<br />
gamle ordtak som at "de e mat i gott drikka", "de blir mann av<br />
ein drikkar, men ikkje av ein etar", <strong>og</strong> at "de e fleire så ete seg i<br />
hel elle så drikke seg i hel". Alt henta frå ei samling ordtak frå<br />
Karmøy. 3<br />
Festekulturen var på den eine sida ein arv frå den tida då<br />
festar med mykje mat <strong>og</strong> drikke var viktige for å knytta band<br />
<strong>mellom</strong> folk ein ikkje var i slekt med. På den andre sida var dei<br />
eit uttrykk for evne <strong>og</strong> vilje til livsnyting, folk nytte dei goda<br />
livet ga! 4<br />
Slik var forholda til om lag 1840. Under visitasen i Torvastad<br />
i 1842 blei det slått fast at "Brændeviinsdrik var meget<br />
aftaget", samtidig med at "de saakaldte Hellige eller Haugianeres<br />
Antal betydelig tiltaget […] [<strong>og</strong>] Menighedens Forhold i<br />
christeligt Henseende var gaaet fremad til det bedre". 5 Merknadene<br />
frå Nedstrand 1847 er typiske for størsteparten av Nord-<br />
R<strong>og</strong>aland på dette tidspunktet: "Brændeviin er intetsteds at faa,<br />
dets brug som daglig Drik er saaatsige gandske <strong>og</strong> aldeles<br />
ophørt over<strong>alt</strong> <strong>og</strong> det er allerede en stor Sjeldenhed, naar det 163
Change language