Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

­EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2007–20104.6. STRANE DIREKTNE INVESTICIJEStanje i trendovi/perspektiveStrane direktne investicije (SDI) predstavljaju glavnu polugu ekonomskog razvoja u Crnoj Gori. Prilivi SDI su u stalnomporastu od 2004. godine, a kretali su se od 53 miliona € u 2004. do 393 miliona € u 2005. i do 644 miliona € u 2006. PrognozaAgencije Crne Gore za promociju stranih investicija (MIPA) za 2007. godinu je 650 miliona €. U prvoj polovini 2007. godineprilivi SDI dostigli su visinu do 493,8 miliona € (164,9% više u odnosu na isti period 2006. godine). Stvarni prilivi SDI u 2007.godini mogu biti veći od onih predviđenih. Neto prilivi SDI u prvoj polovini 2007. godine bili su 290,3 miliona €, u poređenjusa samo 159,9 miliona € u prvoj polovini 2006. godine. Na kraju 2006. godine iznosio je 1.215 miliona € a očekuje se da će prevazići2 biliona € do kraja 2007. godine. Sve ovo rezultira time da su SDI veoma važne za privredu. Priliv SDI kao procenat brutoprivrednih investicija dostigao je 200.3% u 2006. godini, usmjeren ka ukupnom iznosu SDI kao procenta BDP bio je 69,1%u 2006. godini. Od svih zemalja u tranziciji, samo Estonija i Mađarska imaju više indikatore. Glavni investitori u Crnu Goru suMađarska (22,1% ukupnog iznosa SDI sa kraja 2006, Velika Britanija (11,3%), Švajcarska (9,8%), Austrija (9,0), Rusija (8,1%),Njemačka (5.6%), Slovenija (5.4%) itd.Tabela 4.6.1: SDI u Crnoj Gori; glavni pokazatelji za 2001–2006.2001 2001 2003 2004 2005 2006Prilivi SDI, EUR miliona 5 76 44 53 393 644Ukupan iznos SDI, EUR miliona 5 81 125 178 570 1,215Prilivi SDI u% bruto privrednih investicija 2.1 38.4 21.8 18.4 127.1 200.3Inward FDI stock as% of GDP 0.4 6.2 9.0 11.3 33.7 69.1Izvor: ’CBCG’, Baza podataka Međunarodnog instituta za ekonomske studije iz Beča.Stranim direktnim investicijama u Crnoj Gori dominiraju strane privatizacije (Tabela 2) i kupovina nekretnina. Uglavnomje veći dio koji se odnosi na SDI ali ne u nekretninama ostvarenim preko privatizacije državnih preduzeća. Izuzetan primjer ’greenfield’SDI su investicije norveškog Telenora u telekomunikacijama i austrijske Hypo Alpe Adria Banka. Privatizacioni procesu Crnoj Gori je u završnoj fazi. Privatno vlasništvo preovladava u većini sektora, a samim tim se i postepeno smanjuje prostorza atraktivne buduće strane privatizacije. Takođe, jedan broj manje ili više atraktivnih preduzeća treba da bude privatizovan,kao Termo-elektrana i Rudnik uglja u Pljevljima, Luka Bar, hoteli, kompanije koje se bave proizvodnjom, kompanije iz oblastitransporta itd.Sektorsku distribuciju SDI u Crnoj Gori karakterišu SDI u nekretninama (35,2% priliva iz 2001–2006. i 53% priliva iz 2006)i aktivnosti u vezi sa pružanjem usluga u okviru kojih dominiraju aktivnosti iz oblasti turizma. Ostalo su investicije iz oblastibankarstva, osnovnih industrija i proizvodnji. Zasnovano na bazi podataka ’MIPA’ od 37 glavnih investitora u Crnoj Gori (kojičine preko 600 miliona € SDI, i ne uzimajući u obzir investicije fizičkih lica u nekretnine), sektorska struktura SDI zaključno sanovembrom 2006. jeste sledeća: 3% u finansijskom sektoru, 22% u turizmu, 11% u industriji, 6% u transportu, 5% u ostalim službama,2% u poljoprivrednoj industriji i 18% u ostalima.Tabela 4.6.2: Najveći projekti u vezi sa SDI u Crnoj Gori do kraja 2006, u EUR milionimaKompanija Sektor InvestitorTELEKOMUNIKACIJEZemlja porijeklastranog investitoraVrsta investicijeKupovna cijena/PočetneinvesticijeTelekom Crne Gore Telekomunikacije Matav RT Mađarska Privatizacija 136Pro Monte Telekomunikacije Telenor ASA Norveška ’Greenfield’ 116108