Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

Tabela 4.2.1.1: Rast stopa aktive, kredita i depozita u bankarskom sistemu Crne GoreIznos (u mil. €) Rast (u %)2001 2002 2003 2004 2005 2006Ukupna aktiva 235 340 350 444 696 1.431 871 2.123 45 3 27 57 106 48 144Krediti 83 125 201 281 376 847 559 1.502 51 61 40 34 125 77 169Depoziti 145 206 211 273 488 1.076 636 1.581 42 3 29 79 120 47 14906./06.06./07.02./01.03./02.04./03.05./04.06./05.Jun07/06Jun07/06– Pozitivan kreditno-depozitni odnos na nivou sistema iznosi 79 mil. EUR-a. Odnosno, ostvareni rast kreditne aktivnosti banakaod 169% u jednogodišnjem periodu značajno prevazilazi rast depozita od 149%, a što je uticalo na povećanje vrijednostikoeficijenta kredita u odnosu na depozite na iznos od 95%.– U drugom kvartalu 2007. godine nastavlja se trend izmjena redosleda tržišnih pozicija u grupi srednjih banaka, jer je vodećasrednja banka prešla u grupu velikih banaka. U ukupnom poslovanju dominiraju tri velike banke koje obuhvataju 63% ukupneaktive bankarskog sektora.– Spred kamatnih stopa u jednogodišnjem periodu ima opadajući trend i iznosi 5% na 30.06.2007. godine. Spred kamatnihstopa na nivou pojedinačnih banaka se kreće u rasponu od 3 do 11%.– I u drugom kvartalu 2007. godine nastavljen je silazni trend prosječnih ponderisanih kamatnih stopa. Prosječno ponderisananominalna kamatna stopa na ukupne kredite u sistemu iznosi 8,33%, a prosječno ponderisana efektivna kamatna stopa 9,07%i niže su u odnosu na uporedni kvartal 2006. godine za 2,0 odnosno 2,2 procentna poena. Prosječno ponderisane kamatne stopana kredite pravnim licima iznose 7,46% nominalna i 8,17% efektivna i za isti uporedni period bilježe značajan pad od 2,21 odnosno2,03 procentna poena. Prosječno ponderisane kamatne stopa na kredite fizičkim licima iznose 10,10% nominalna i 10,93%efektivna, dok iste na kredite zaposlenima iznose 6,72% odnosno 6,86%.– Mikrokreditiranje je postalo značajan segment u finansiranju fizičkih lica. U Crnoj Gori posluju četiri mikro kreditne finansijskeinstitucije (MFI) čija ukupna bilansna suma iznosi 46 miliona eura. Rast bilansne sume ovih institucija na godišnjojosnovi iznosi 95%, odnosno 37% u tekućoj godini. Ukupno odobreni krediti iznose 43 miliona eura i ostvaruju godišnji rast postopi od 89%. Cjelokupan iznos kredita odobren je fizičkim licima sa pretežnim učešćem kredita za poljoprivredu (75%). MFIsu drugi kvartal 2007. godine završile sa pozitivnim finansijskim rezultatom u iznosu od 1,1 miliona eura, što je rezultiralo povraćajemna prosječnu aktivu od 6%.– U drugom kvartalu 2007. godine banke u Crnoj Gori posluju sa razgranatom mrežom od 154 organizaciona dijela i 165instaliranih bankomata. Ukupan broj zaposlenih u bankarskom sektoru u jednogodišnjem periodu se povećao za 269 i dostigaocifru od 1.802 zaposlena.Ograničenja u razvoju i preporuke za dalji rastRanjivost bankarskog sektora je od posebnog značaja za finansijsku i time makroekonomsku stabilnost. Ranjivost bankarskogsektora dominantno izvire iz rasta nekvalitetne aktive, koncentracija na strani aktive i pasive, izloženosti poslovanja sa povezanimlicima, pada likvidnosti i tržišnih rizika sa dominacijom rizika kamatne stope i cjenovnog (rast cijena aktiva). Temeljodržavanja stabilnosti je kvalitet upravljanja rizicima i adekvatnost kapitala.Banke bi trebalo adekvatno da se pripreme za ne tako daleku perspektivu u kojoj će se dogoditi odliv depozita banaka, usljedkretanja viška novčanih sredstava ka institucionalnim investitorima – u prvom redu privatnim penzionim fondovima, zatim investicionimfondovima i osiguravajućim društvima. U tim uslovima može se očekivati da banke počnu sa emisijom dužničkihhartija od vrijednosti, u cilju prikupljanja sredstava za finansiranje kreditiranja. Takođe, banke već počinju da se bave osnivanjemprivatnih penzionih fondova i očekuje se da će se takav trend nastaviti i u budućnosti. Takva praksa je prisutna kod banakau mnogim, danas, visoko razvijenim finansijskim sistemima.Ukoliko se pretpostavi stvaranje uslova za dalji pad kamatnih stopa na crnogorskom tržištu, može se predvidjeti da će bankeu svom poslovanju sve veći akcenat stavljati na bavljenje poslovima lizinga, brokersko – dilerskim poslovima i investicionim bankarstvom.Ovi poslovi će se razvijati u onoj mjeri u kojoj to budu omogućavali opšti uslovi poslovanja i koliko to bude zahtijevalapotreba za obezbjeđenjem novih izvora prihoda koji bi kompenzovali pad prihoda usljed smanjenja kamatne marže.U skladu sa realizacijom napora na članstvu Crne Gore u Evropskoj uniji, u okviru bankarskog sektora, biće neophodno implementiratiniz EU Direktiva. Jedna od njih je osnovna Direktiva 2000/12/EZ (dopunjena direktivama 2000/28/EZ i 2002/87/EZ) u85