Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

Krediti banaka su ubrzano rasli tokom 2006. i na kraju godine su dostigli iznos dva puta viši od iznosa zabilježenog godinudana ranije, od čega se najveći dio (55,6%) odnosio na kredite sektoru privrede, dok se na sektor stanovništva odnosilo 36,7%ukupnih kredita na kraju godine. Pri tome, sektor privrede je i dalje imao poziciju neto dužnika u odnosu sa bankama, a sektorstanovništva je tokom cijele godine predstavljalo neto kreditora banaka.Osim rasta kredita, u 2006. godini zabilježen je značajan porast depozita koji su rasli prosječno mjesečno za 6,9% i na krajugodine dostigli nivo dva puta viši od nivoa s kraja 2005. godine. Pri tome, ukupni depoziti su premašili iznos od 1 milijarde eurai bili su iznad nivoa kredita s kraja godine, tako da je koeficijent krediti/depoziti na kraju godine iznosio 0,79, odnosno prosječnotokom godine 0,83.Prethodnu godinu je karakterisao nastavak konsolidacije i okončanje procesa privatizacije u bankarskom sektoru. Učešće državnogu ukupnom kapitalu banaka je značajno smanjeno u korist, prije svega, kapitala iz ino-izvora koji je na kraju decembračinio 78,8% ukupnog kapitala banaka. Zatim, okončan je stečajni postupak nad Jugobankom ad Podgorica, započet 2002. godine,sa radom je počela Hypo Alpe-adria banka ad Podgorica, a Pljevaljska banka je, nakon kupovine od strane Atlasmont banke,počela da radi kao Invest banka Montenegro.Kada se analizira struktura i nivo monetarnih agregata u 2006. godini, ove agregate je karakterisao rast tokom 2006. godine.Najširi monetarni agregat – novčana masa M21 dostigao je iznos od skoro 1,6 milijardi eura na kraju 2006. godine, uz godišnjustopu rasta od 82,9%.Prosječni mjesečni rast novčane mase M21 iznosio je 5,2% u 2006. godini, što je više od odgovarajućeg rasta prethodne godine(4,1%). Rast novčanih agregata rezultat je porasta BDP, velikog priliva sredstava po osnovu SDI, transfera iz inostranstva,priliva sredstava po osnovu turizma, zaduživanja privrede u inostranstvu i dr. Promjena u instrumentu obavezne rezerve nije usporilaporast kredita, kao ni porast novčane mase M21. Povećanje tražnje za novcem i povećanje količine novca nije uticalo naporast inflacije. Kretanja novčane mase u 2006. godini bilo je pod velikim uticajem sezone i perioda priliva SDI.Iako se veći dio novčane mase M21 i dalje odnosi na agregat M11 (69,2%) primjetno je smanjenje učešća u odnosu na kraj2005. godine kada je iznosilo 70,9%. Istovremeno, došlo je do porasta učešća oročenih depozita i to sa 29%, koliko je iznosilo nakraju 2005. godine, na 30,8% na kraju 2006. godine.Visoka likvidnost banaka i primjena nove odluke o obaveznoj rezervi uticali su na porast agregata M0 tako da je na kraju godinebio za 37,8% viši nego na kraju 2005. godine, dok su, u okviru ovog agregata, depoziti banaka kod CBCG bili za više od dvaputa iznad nivoa zabilježenog godinu dana ranije.Bankarski sektor je karakterisao zadovoljavajući nivo likvidnosti tokom 2006. godine, što potvrđuje konstantno znatno višinivo raspoloživih likvidnih sredstava banaka u zemlji i inostranstvu od izvršenih plaćanja.Ukupna sredstva banaka raspoloživa za plaćanje kretala su se u intervalu od 151 do 505 miliona eura i iznosila su prosječno267,7 miliona eura u 2006. godini, što je bilo znatno iznad prosjeka ostvarenog u prethodnim godinama (Tabela br. 4). Posmatranopo mjesecima 2006. godine, najviši nivo prosječnih raspoloživih sredstava za plaćanje zabilježen je u decembru (416,6 milionaeura), a najniži u maju (184,3 miliona eura).Tabela 4: Prosjek raspoloživih likvidnih sredstava i izvršenih plaćanja banaka, u 000 euraOpis/Period 2004. 2005. 2006.Raspoloživa likvidna sredstva banaka 87.899 137.166 267.724Izvršena plaćanja 15.084 17.935 27.337Suficit 72.815 119.231 240.387U prilog zadovoljavajućoj likvidnosti banaka je i činjenica da u 2006. godini nije bilo korišćenja obavezne rezerve za likvidnost.Pored toga, likvidna aktiva banaka (novčana sredstava i depoziti kod depozitarnih institucija) na dan 31.12.2006. godineiznosila je 511 miliona eura i u odnosu na decembar 2005. godine povećana je za 244 miliona eura ili 91%. Učešće likvidne aktiveu ukupnoj aktivi iznosilo je 36%.Monetarna kretanja tokom prva dva kvartala 2007. godine obilježili su intenzivnija kreditna aktivnost banaka, uz smanjenjeučešća kredita koji kasne sa naplatom i održavanje zadovoljavajuće likvidnosti banaka. Banke su, u cjelini posmatrano, ostvarilepozitivan finansijski rezultat na kraju drugog kvartala 2007. godine, u iznosu od 11,1 miliona eura.Tokom prva dva kvartala 2007. godine osjetili su se pozitivni efekti pojačane konkurencije u bankarskom sektoru. Indeksikoncentracije pokazuju da je koncentracija u bankarskom sektoru, mjerena prema aktivi banaka, kreditima, depozitima i kapitalu,smanjena. Povećana je ponuda kredita u cilju zadovoljavanja rastuće tražnje za ovim bankarskim proizvodom, uz konstantnosniženje prosječnih ponderisanih efektivnih aktivnih kamatnih stopa (prosječno mjesečno za 0,15 procentnih poena). Ukupnikrediti na kraju drugog kvartala 2007. godine bili su za 77,3% viši nego na kraju prethodne godine, dok je godišnji porast iznosio168,6%. Ročna struktura kredita je promijenjena u korist dugoročnih kredita, koji su činili 74,5% ukupnih kredita na krajudrugog kvartala 2007.27