Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

punosti otkupljeni. Kod stare devizne štednje počela je četvrta rata isplate i dug je umanjen za 6 mil. eura, dok je isplata štednjegrađana položene kod Ovlašćenih banaka sa sjedištem van CG u toku i do sada je isplaćeno oko 1,1 mil. eura. Obaveza po osnovurestitucije uvećana je za 69.1 mil. eura u toku 2007. godine. Do sada donijeta su pravosnažna rješenja u iznosu od 155,8 mil.eura od čega je 8,1 mil. eura isplaćeno u gotovini a 26,3 mil. eura otkupljeno je obveznica.Dug lokalnih samouprava je porastao u odnosu na kraj 2006. god. za 32.3 mi. eura, uslijed uključenja zaostalih obaveza ustanje duga. Kod unutrašnjeg duga nije unijeta obaveza po osnovu štednje kod privatnih banaka (Dafiment, Jugoskandik), jer zasada nije donijeta odluka da se kompenzuju štediše po ovom osnovu, a procijenjena obaveza je oko 10 mil. eura.Javni dug RCG, sa javnim preduzećima iznosio je 865,9 mil. eura ili oko 38% BDP na dan 30. septembar 2007. godine.Ministarstvo finansija je u pripremilo Analizu održivosti javnog duga koja je zasnovana na makrofiskalnom scenariju 2008–2010. Procijenjeno je da će obaveze po osnovu restitucije dostići limit od oko 10% BDP-a u 2008. godini, i da će obaveze poosnovu devizne štednje kod nerezidentnih banaka biti oko 20 mil. eura. Pretpostavka je da opštine neće umanjiti svoje zaostalebudžetske obaveze, dok po osnovu uključenja vanbudžetskih fondova u sistem trezora unutrašnji dug će se povećati za oko 1%BDP-a. Takođe se pretpostavlja da će se „buy-back” program koji je otpočeo u 2007. nastaviti i u 2008. godini u ukupnom iznosuod 105 mil. €, tj. dodatnih 46 mil. eura u toku 2008. god. Eventualna nova zaduživanja biće u skladu sa strategijom razvoja VladeCG. Shodno ovom scenariju ukupan javni dug na kraju 2008. godine porašće za preko 3 procentna poena BDP u donosu naseptembar 2007. i dostići 37,1% BDP.Analiza održivosti javnog duga, koja je sastavni dio Strategije upravljanja dugom 2008–2010. godine, testirala je kretanje dugau slučaju više varijabli. U osnovnom scenariju po pretpostavkom rasta BDP od oko 6% i primarnog suficita u budžetu, javnidug bi se do 2010. god. umanjio na oko 30% BDP dok bi neto zaduženje po ovom scenariju bilo oko 18% BDP (neto zaduženjepodrazumijeva umanjenje javnog duga za iznos državnih depozita).U slučaju značajno manjeg rasta BDP, (pretpostavka da prosječni godišnji rast BDP iznosi oko 2%), dug bi približno ostaona vrijednostima koje su planirane za 2008. godinu. Sljedeći scenario je razvijen pod pretpostavkom značajnih poremećaja fiskalnogbalansa. Tako, u situaciji kada bi budžet bilježio primarni deficit od oko 2% javni dug bi se kretao na nivou između 35i 37% BDP. Promijena kamatne stope, tj. njen rast od 1 procentni poen, ne bi imao značajnijeg uticaja na visinu javnog duga, atakođe ne bi bilo značajnijeg dodatnog opterećenja za troškove servisiranja javnog duga. Najpesimističkiji scenario, koji polaziod pretpostavke manjeg rasta BDP i postojanja primarnog deficita, kao i rasta kamatnih stopa, vodio bi povećanju javnog dugana oko 40% BDP u 2010. godini. U ovom scenariju iznos neto javnog duga bio bi izjednačen sa iznosom bruto javnog duga jerbi se depoziti trošili na pokriće primarnog deficita, odnosno servisiranje duga.Istovremeno, važno je naglasiti da je kretanje ino duga u narednom periodu urađeno pod pretpostavkom idealnog povlačenjasredstava kredita, tj. polazi se od pretpostavke da će u godini potpisivanja biti povučena cjelokupna raspoloživa sredstva.Takođe, pretpostavlja se da će Vlada preuzeti otplatu dijela duga za koji je izdala garancije, npr. kod JP Željeznice CG, i da će sepo učlanjenju u Razvojnu banku savjeta Evrope potpisati kreditni aranžmani u ukupnom iznosu od 12 mil. eura. Ovo je, dakle,takođe pesimistički scenario sa aspekta uvećanja ino duga u kratkom periodu.Važno je istaći da je valutna i kamatna struktura javnog duga Crne Gore povoljna. Cjelokupan unutrašnji dug je u eurima, sakamatnom stopom od 2% kod obaveza po osnovu restitucije i stare devizne štednje. Od ukupnog iznosa spoljnjeg duga samo jedio obaveza Pariskog kluba (26% duga u USD, a 3% u ostalim valutama), dug prema Anglo-Yugoslav banci (u USD) i IDA krediti(u SDR) se ne servisiraju u eurima. Sumarno, 89% ino duga je u eurima. Po fiksnoj kamatnoj stopi servisira se oko 77% ino dugai kamatna stopa se kreće od 2% do 5,8%. Kod robnih bilateralnih kredita kamatna stopa je čak i ispod 2%. Ukupan iznos javnogduga koji se servisira po varijabilnoj stopi je 109 mil. € i kamatna stopa je uglavnom 50 bps iznad EURIBOR-a.Kod „novih” zaduženja, kamatna stopa je veoma povoljna, formira se uglavnom sa maržom od 0,5% iznad kamate koje odobravajuino kreditorima, koje sa rejtingom AAA se zadužuju na međunarodnom finansijskom tržištu.Osim povoljne valutne i kamatne strukture kredita, krediti koji ulaze u javni dug Crne Gore imaju dug otplatni i grejs period.Tako npr. kod IBRD otplata je do 2031. god., do 2024. god. odnosno 2041. god. kod povjerilaca iz Pariskog kluba, dok „nova”zaduženja imaju grejs period od 2 do deset godina i otplatni period od 10 do 20 godina. Još jedna povoljnost je što Crna Goraim– pristup koncesionalnim kreditima. U prethodne dvije godine potpisani su sa KfW – Projekat vodosnabdijevanja i otpadnihvoda, sa Vladom Poljske – željeznice i poljoprivreda, sa Vladom Austrije – Projekat zdravstva, Vladom Mađarske – Projekat obrazovanjau ukupnom iznosu od 41,4 mil. €.57