Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

­EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2007–20103.2. Kvalitet javnih finansijaAktivnosti usmerene u poboljšanje kvaliteta javnih finansija u Crnoj Gori u poslednjoj godini moguće je u osnovi podijelitiu dva sklopa. Prvi sklop predstavljaju promjene odnosno dopune zakonodavnog okvira, a drugi segmenat predstavlja implementacijarazličitih aktivnosti usmjerenih u poboljšanje kvaliteta rada i samih procedura vezanih na programiranje i realizacijujavnih finansija.U oblasti zakonodavstva značajnog za podizanje kvaliteta javnih finansija posebno valja istaknuti sljedeća zakonodavna akta.Prvi su Izmjene i dopune Zakona o budžetu kojima se nadopunjava „organski” Zakon o budžetu usvojen još 2001. godine. Timzakonom potrošnja bilo kog iznosa sredstava ili njihova upotreba na način drugačiji od onog predviđenog usvojenim godišnjimZakonom o budžetu za tu godinu bila je zabranjena, a korišćenje sredstava iznad dozvoljenog nivoa smatra se krivičnim djelom.U 2007. godini donesene su Izmjene i dopune zakona o budžetu čiji je integralni dio postao dosadašnji Zakon o javnom dugu, definisanoje integrisanje i transformacija van-budžetskih fondova u državne fondove, utvrđena je detaljnija procedura donošenja budžetalokalnih samouprava i kontrola trošenja sredstava na lokalnom nivou, definisana implementacija Kapitalnog budžeta itd.Drugi za kvalitet crnogorskih javnih finansija značajan pravni akt je predlog Izmjena i dopuna Zakona o finansiranju lokalnesamouprave. Tim aktom bi trebalo da se promijeni u 2003. godini donesen Zakon o finansiranju lokalne samouprave kojim sudefinisana prava i obaveza lokalnih samouprave po pitanju planiranja budžeta, izvora primitaka, izdaci po namjenama, sistemfinansijskog izjednačavanja opština (Egalizacioni fond) itd. Predviđene Izmjene i dopune treba da obezbijede kvalitetnije izvorefinansiranja opštinskih budžeta, zakonska rešenja usaglase sa rešenjima iz Evropske povelje o lokalnoj samoupravi, dodatno razradekriterijume za raspodjelu sredstava iz Egalizacionog fonda, smanji fiskalno opterećenje privrede itd.Sem dopuna zakonodavnog okvira u toku je i implementacija sljedećih značajnih projekata koji će doprineti boljem kvalitetuupravljanja javnim finansijama u Crnoj Gori.• Srednjoročni budžetski okvir; Pretpostavka za koncipiranje i primjenu srednjoročnog budžetskog okvira je reforma procesapripreme i planiranja budžeta i uvođenje finansijskih limita za budžetske korisnike u višegodišnjem periodu. Budžetskeaproprijacije za višegodišnji period bi se bazirale na strateškim dokumentima Vlade i pojedinih resornih ministarstava u „skladusa fiskalnim” okvirom ukupne javne potrošnje. Na taj način bi se uveo metod „odozgo na dolje” u procesu pripreme i planiranjabudžeta. Implementacija podrazumijeva uspostavljanje limita u srednjoročnom periodu u kumulativnom iznosu, po ekonomskojklasifikaciji, i po budžetskim korisnicima dok bi i detaljan pregled troškova bi preciziran godišnjim zakonima o budžetu.Ključna prednost uvođenja srednjoročnog budžetskog okvira ogleda se u stabilnijoj i održivoj fiskalnoj politici, većem kapacitetuza regulisanje budućih budžetskih efekata/rezultata i poboljšanoj mogućnosti Vlade da izvrši alokaciju resursa u sklopu programai organizacionih jedinica, u skladu sa svojom politikom i prioritetima.• Konsolidovanje budžetske strukture; Da bi se postigla neophodna efikasnost upravljanja javnim finansijama planira seuključivanje državnih fondova u budžet Države, kao i konsolidovanje javne potrošnje uključivanjem regulatornih agencija i javnihpreduzeća u dijelu obrazloženja budžeta. Takođe, veća pažnja će biti posvećena funkcionalnoj analizi i strukturi budžeta. Usrednjem roku predviđa se smanjenje broja direktnih korisnika budžetskih sredstava uz povećanje odgovornosti Ministarstavaza koordinaciju budžetskog procesa i budžetskih korisnika u sektoru njegovih nadležnosti.• Nastavak implementacije Kapitalnog budžeta Crne Gore; Nastavak implementacije Kapitalnog budžeta Crne Gore uzuvođenje obaveznih aproprijacija za dvogodišnji period u Zakonu o budžetu Crne Gore za 2009. godinu. U prvoj polovini 2008.godine predviđa se uvođenje plana petogodišnjih kapitalnih investicija Crne Gore na osnovu kojeg će biti predlagan i dvogodišnjizakon o kapitalnom budžetu. U tom cilju predviđa se formiranje baze podataka o svim projektima, koji su povezani sa budžetom.Time bi se postigla adekvatna analiza fiskalnih rizika, kao i poboljšao proces donošenja odluka kod izbora prioriteta.Usvajanje novog zakona o koncesijama i privatno javnom partnerstvu će biti značajan regulatorni okvir za upravljanje jednimdijelom investicija.• Nastavak implementacije programskog budžeta; Kod implementacije programskog budžeta u Crnoj Gori zastupljenje model Budžetskog programa koji predstavlja glavnu aktivnost (program) ili grupu aktivnosti (potprogrami) koji se realizujepreko potrošačkih jedinica. Uvedena su dva nivoa primjene programskog budžeta koji se iskazuju preko programa i potprograma.Reformom programskog budžeta planira se uvođenje logične programske klasifikacije za cjelokupan budžet, kao i pripremaIT sistema za monitoring i izvršenje budžeta prema programskoj strukturi. Prelazak sa linijskog na programski budžet predviđase u 2008. godini, tako da bi budžet za 2009. godinu bio pripremljen sa programskom strukturom. Potpuna implementacijaprogramskog budžeta, koja uključuje indikatore i potpunu primjenu metoda „odozgo na dolje” u procesu pripreme i planiranjabudžeta, predviđa se u srednjem roku.• Upravljanje javnim dugom; Javni dug Crne Gore je zahvaljujući uspješnom reprogramiranju naslijeđenog duga, kao i prihodimaod privatizacije znatno smanjen u poslednjim godinama. Na kraju 2006. godine javni dug je smanjen na 701,1 mil. € ili32,2% BDP-a uz visoke državne depozite kod banaka i Centralne Banke Crne Gore (CBCG). U uslovima povoljne likvidnostiVlada je smanjila na minimum program emisije državnih zapisa. Novo zaduživanje se uglavnom vrši u cilju finansiranja projekataiz međunarodnih finansijskih institucija i to pretežno evropski. Neizmirene obaveze prema dobavljačima su amortizovane,dok se nove obaveze ne kumuliraju. Međutim, obaveze po osnovu restitucije su sa druge strane uticale na značajno povećanjedomaćeg duga, ali ne na nivou koji bi ugrozio fiskalnu održivost sistema javnih finansija u Crnoj Gori.60