Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

Biznis okruženje i barijere za rast i razvoj MSPPoslovni ambijent u Crnoj Gori je značajno poboljšan tokom posljednjih nekoliko godina. Vlada i privatni sektor (biznis asocijacije)sarađuju u stvaranju poslovnog okvira koji će podsticati konkurentnost i rast izvoza. Usvojeno je preko 90 zakona kojisu u najvećoj mjeri usaglašeni sa standardima EU, i koji su postavili dobar institucionalni okvir za podsticanje ulaganja i poslovanja.29 Problem je to što u znatnoj mjeri ostaje otvoreno pitanje njihove primjene i precizne definicije, čime se ostavlja prostorza diskreciono pravo odlučivanja.Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća, u saradnji sa partnerima, pruža niz specifičnih usluga, prilagođenih potrebamamalih i srednjih preduzeća sa ciljem povećanja konkurentnosti i izvozne sposobnosti. Istovremeno, Direkcija nastoji da sugerišepoboljšanje zakonodavnog okvira koji će podsticajno djelovati na razvoj preduzetništva.U proteklom periodu značajni su rezultati postignuti u procesu registracije preduzeća, koja sada traje četiri dana, a osnovnikapital je 1 Euro (osim za akcionarska društva). Po ovom kriterijumu Crna Gora je najbolja u regionu (Izvještaj Svjetske banke).Institucija koja je nadležna za biznis registraciju je Centralni Registar Privrednog suda.Nacionalni tretman stranih investitora je ugrađen u sistemske zakone u Crnoj Gori. Prije svega nacionalni tretman stranacaje definisan Zakonom o stranim investicijama (Službeni list Republike Crne Gore, br. 52/00). Shodno ovom zakonu (član 6),strani investitori uživaju isti pravni status, prava i obaveze kao i domaći investitori. Istovremeno strane kompanije koje imajufilijale u Crnoj Gori posluju u skladu sa relevantnim odredbama crnogorskih zakona. Takođe, strani investitor može na teritorijiCrne Gore da osnuje preduzeće u skladu sa procedurama i uslovima pod kojima rezidenti osnivaju preduzeća ili investirajuu imovinu kompanije. Kada su u pitanju strana lica i pitanje sticanja prava svojine Crna Gora promoviše otvoren koncept. Stranafizička lica prema postojećem zakonu mogu da steknu pravo svojine na stanu i stambenoj zgradi pod uslovom uzajamnosti.Strano fizičko lice može takođe na teritoriji Crne Gore sticati pravo svojine na nepokretnostima nasljeđivanje na isti način kaoi rezidenti. Strano pravno lice može steći pravo na nepokretnostima ukoliko im iste služe za obavljanje djelatnosti pod uslovomuzajamnosti. Ova pitanja biće precizirana usvajanjem novog Zakona o svojinsko pravnim odnosima čije je usvajanje planiranopočetkom 2008. godine, a čije je opredjeljenje dalja liberalizacija prava stranaca u ovom dijelu.Iako je biznis okruženje u Crnoj Gori značajno poboljšano tokom posljednjih nekoliko godina, preduzetnici su i dalje suočenisa teškoćama, koje proizilaze iz komplikovanog pravnog i regulatornog okvira, a što umnogome doprinosi težini, riziku i rastutroškova poslovanja u Crnoj Gori. U namjeri stvaranja stimulativnijeg okvira za biznis Vlada Crne Gore nastoji da identifikuje ieliminiše barijere. Kao najizraženije identifikovane su sljedeće barijere za rast i razvoj MSP u Crnoj Gori:– Komplikovane i dugotrajne administrativne procedure. Licenciranje (dobijanje dozvola za rad) je komplikovano i daje značajanprostor za arbitrarnost. Saglasnosti i rješenja izdaju se od strane velikog broja organa i institucija (na opštinskom i republičkomnivou). Uz to, troškovi za dobijanje odobrenja za rad, iako se zbog prethodno navedenog ne mogu precizno utvrditi, odnosnovariraju u zavisnosti od vrste djelatnosti i potrebne dokumentacije za odnosnu djelatnost izuzetno su visoki. Uklanjanjeovih prepreka često je povezano sa problemom mijenjanja ukorijenjenog načina razmišljanja. U isto vrijeme, mnogi probleminastaju kao rezultat nedostatka koordinacije između organizacionih jedinica unutar državne uprave, njene neopremljenosti ITtehnologijom, te nedovoljno unaprijeđenog dijaloga javnog i privatnog sektora.– Slaba koordinacija inspekcija, preklapanje i dupliranje mandata i nadležnosti, dugo trajanje inspekcije, kao i veliki rasponikazni za isti prekršaj.– Proces kupovine zemljišta dugo traje i opterećen je birokratskim postupcima. Nedostatak raspoloživog građevinskog zemljištana tržištu posljedica je ne samo pravnih prepreka, već i odsustva kvalitetne baze podataka o neizgrađenim parcelama nakojima se slobodno može sticati pravo svojine ili zakupa. Nedostatak tačne, ispravne i ažurirane evidencije u katastru i registruprava na imovinu otežava jasno određivanje titulara na imovinu u slučajevima kada postoji sumnja.– Proces prenosa nepokretne imovine je spor i dugotrajan. Osim činjenice da su mnogi traženi službeni dokumenti zastarjeliili ih nema, nedostatak adekvatno obučenog osoblja, modernih sistema i sredstava rada u nadležnim organima dovodi do togada je dobijeni sistem spor i slabo orijentisan prema pružanju usluga.– Sektor osiguranja je još uvijek na niskom nivou razvoja, posebno imovinskog osiguranja. Tako da prosječan investitor jošuvijek ima brojne probleme povezane sa osiguranjem imovine.– Tržište rada je još uvijek nedovoljno fleksibilno na savremene zahtjeve tržišta i zahtijeva nužnu reformu u budućnosti (Vidipoglavlje 4.3)– Pristup finansijama je još uvijek limitiran za MSP (posebno preduzetnike i start up-ove) s obzirom da se tretiraju kao visokorizičnakategorija. To podrazumijeva visoke transakcione troškove za relativno male iznose kredita, nemogućnost obezbjeđenjazahtijevanog kolaterala, nepostojanje adekvatnih finansijskih izvještaja.Poseban problem biznis okruženja za sve legalne privredne aktere predstavlja siva ekonomija. Najčešći i najviše zastupljeni29 Najznačajniji usvojeni zakoni u prethodnom periodu su: Zakon o privrednim društvima, Zakon o zalozi, Zakon o insolventnosti privrednih društava,Zakon o fiducijarnom prenosu prava svojine, Zakon o PDV-u, Zakon o računovodstvu, Zakon o spoljnoj trgovini, Carinski zakon, Zakon o slobodnimzonama, Zakon o zaštiti konkurencije itd.69