Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

­EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2007–2010pe o omogućavanju izbora snabdjevača za sve potrošače osim domaćinstava posle 1. januara 2008. godine doći će do uvođenjaprve prave konkurencije u snabdijevanju za taj segment potrošača. U julu 2007. godine, Regulatorna agencija za energetiku jedonijela Odluku o modelu tržišta električne energije u CG, na osnovu čega će EPCG dostaviti Agenciji predlog Tržišnih pravilana usvajanje.U skladu sa Zakonom o energetici i Sporazumom o formiranju Energetske zajednice Jugoistočne Evrope, a radi razvoja tržišta,omogućavanja konkurencije i povećanja efikasnosti poslovanja, pored administrativnog i upravljalskog razdvajanja, izvršenoje i funkcionalno razdvajanje EPCG na 4 funkcionalne cjeline: Proizvodnja, Prenos, Distribucija i Snabdijevanje. Od septembramjeseca 2006. godine, u saradnji sa Evropskom agencijom za rekonstrukciju, intenzivirane su aktivnosti na pravnomrazdvajanju EPCG.Što se tiče pristupa mreži, CG se sa tim problemom nije dosad suočavala zbog nepostojanja konkurencije u proizvodnji električneenergije, tj. postoji samo jedno elektroenergetsko preduzeće koje je 100% vlasnik malog broja većih (svega tri) i malih(hidro)elektrana (sedam).Po pitanju interkonekcije sa susjednim mrežama nema značajnijih problema, prije svega zato jer postojeći interkonektivnivodovi sa susjednim zemljama služe uglavnom za napajanje vlastitih potrošača u CG. Pošto praktično samo dva subjekta uvozeenergiju (delimično KAP za svoje potrebe, a EPCG za sve ostale potrošače) i njihovi odnosi su regulisani ugovorom iz 2005.godine, objektivna situacija sprečava bilo koje probleme u ovoj oblasti. Do ponovnog udruživanja regiona uključujući i CG (2.sinhrona zona) sa 1. zonom UCTE 2005. godine, postojali su izvjesni problemi vezani za nedovoljne interkonektivne kapaciteteu periodima najvećeg opterećenja sistema tj. najvećeg uvoza energije, ali taj problem sada više ne postoji. Zbog geografskog položajaCG veliki su zahtjevi za tranzitom električne energije, pa u slučajevima kada takvi zahtjevi prevaziđu mogućnosti interkonektoraalokacija kapaciteta se obavlja putem eksplicitnih aukcija, a svi podaci sa SCADA sistema funkcionalne cjeline PrenosEPCG-a su dostupni online i u realnom vremenu za svaki interkonektor.Konkurenciju u sektoru gasa značajno opredeljuje činjenica, da u CG nema gasovoda, čime se cijela ta problematika značajnopojednostavljuje. Kako je već rečeno, LPG se uvozi u cistijernama i distribuira u manjim bocama u što je uključen veliki brojfirmi, pa se može reći da su principi konkurencije ostvareni. U situaciji, kada su cijene naf­tnih proizvoda limitirane propisomVlade i određuju se svakih 15 dana zavisno od cijene naf­te na svjetskom tržištu, jedini element koji ne dozvoljava potpunu konkurencijukod naf­tnih proizvoda je činjenica da je najveće preduzeće koje se bavi ovom djelatnošću Jugopetrol iz Kotora, vlasnikkompletnih skladišnih kapaciteta u CG. Vlada pokušava to prevazići privlačenjem investitora koji bi izgradili nove dodatne skladišnekapacitete.Status i efikasnost regulatornog tijelaPoslove regulatora energetskih djelatnosti u CG obavlja Regulatorna agencija za energetiku. Agencija je osnovana u skladusa Zakonom o energetici, što znači da joj je osnivač Skupština CG. Skupština bira članove Odbora Agencije, usvaja godišnji izvještajo radu i odobrava godišnji finansijski plan Agencije tj. njen budžet koji je potpuno odvojen od državnog budžeta. Kroz ovakvazakonska rješenja kojima je Agencija funkcionalno, organizaciono i personalno odvojena od Vlade, postignut je maksimalnimogući stepen samostalnosti Agencije. Što se tiče efikasnosti Agencije, ona je od osnivanja izdala licence za vršenje poslova elektroenergetskomi naf­tnim preduzećima, donijela niz propisa posebno u oblasti elektroenergetike, usvojila novu metodologijuza obračun tarifnog sustava a nedavno je po prvi put donijela i tarife za električnu energiju. Može se reći da je Agencija ispunilaočekivanja i opravdala svoje postojanje.Usmjerenje i predstojeće mere ekonomske politikeEkonomska politika CG na području energetike u sledećem razdoblju će se odvijati u okviru Strategije razvoja energetikeCrne Gore do 2025. godine, Sporazuma o formiranju Energetske zajednice Jugoistočne Evrope, Strategije energetske efikasnostiCG, Strategije razvoja malih hidroelektrana u CG, „mehanizma čistog razvoja” odnosno tzv. CDM mehanizma i Memorandumao razumijevanju između Savjeta ministara Republike Albanije i Vlade CG o izgradnji dalekovoda 400kV između Albanije iCG.Osnovni dokument ekonomske politike na području energetike je Strategija razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine.30 Strategija, koja je u skladu sa usvojenom Energetskom politikom CG, postojećim međunarodnim obavezama CG i smjernicamaenergetske politike EU, određuje prioritete i uslove razvoja energetskog sektora CG. Crna Gora prihvata sve obavezeSporazuma o Energetskoj zajednici Jugoistočne Europe, kao ključnog dokumenta za realizaciju reformi u energetici i razvoj regionalnogenergetskog tržišta. Ove obaveze se odnose na implementaciju EU direktiva (Acquis Communautaire) za energetiku,životnu sredinu, konkurenciju i obnovljive izvore energije. Prema Zakonu u energetici i na osnovu Strategije, pristojno ministarstvoza energetiku (Ministarstvo za ekonomski razvoj) će izraditi Akcioni plan za implementaciju Strategije razvoja energetike30 Vlada je usvojila Nacrt Strategije razvoja energetike RCG do 2025. godine na sjednici održanoj 21. juna 2007. godine. Nakon uspješno sprovedenejavne rasprave, priprema se finalni dokument Strategije, čije se usvajanje od strane Vlade očekuje u novembru 2007. godine.74