Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

1.2. Ostvareni rezultatiPoslije sticanja nezavisnosti u junu 2006. godine Crna Gora je ostvarila velike korake naprijed kako na političkom tako i ekonomskompodručju. Poslije intenzivnog političkog procesa u oktobru 2007. godine usvojen je novi Ustav, a u tom istom mjesecupotpisan je i Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa EU koji predstavlja značajan formalni korak na putu uključivanja zemljeu EU. Istovremeno, redovni izveštaj Evropske komisije o napretku zemalja kandidata s početka novembra ove godine govori označajnom napretku kojeg je Crna Gora napravila u poslednjoj godini u cilju ispunjavanja kopenhaških kriterijuma. U tom izveštajusu jasno identifikovani i brojni izazovi na koje će biti potrebno odgovoriti u narednom periodu. Izazovi se odnose na jačanjedemokratskih institucija, uključujući nastavak reforme sudskog sistema i primjenu mjera za prevenciju i suzbijanje korupcije,kao i sveobuhvatne reforme u pravcu harmonizacije politika i zakonskih propisa; te jačanje ograničenih administrativnihkapaciteta za implementaciju zakonskog i regulatornog okvira.Nedavno ostvareni rezultati na političkom polju oslanjaju se na dobru reputaciju zemlje u pogledu procesa tranzicije u tokuposlednje dekade. U tom periodu Crna Gora je sa uspjehom položila temelje za tržišnu ekonomiju, ojačala demokratske institucijeuz postepeni razvoj kapaciteta u javnoj upravi koji će se baviti političkom i ekonomskom transformacijom. Zahvaljujući timnaporima, zemlja je obnovila makroekonomsku stabilnost čiji je oslonac predstavljalo uvođenje njemačke marke krajem 1999.godine, a kasnije eura, kao jedinog platežnog sredstva. Euroizacija nacionalne privrede praćena stabilno vođenim javnim finansijamate strukturnim promjenama u oblasti cjenovne i trgovinske liberalizacije, privatizacije te brojnih drugih reformi bili suosnov za podsticanje privrednog rasta. Posle relativno niskih stopa privrednog rasta ostvarenih u prvim godinama ove decenije,u poslednje dve godine one su se povećale na preko 7% godišnje. Visok privredni rast u jednom značajnom dijelu temelji se naizuzetno velikim prilivima stranih direktnih investicija koji su izraženi u relativnim iznosima, kao učešće u BDP, među najvišimu svijetu. Visok privredni rast praćen je jačanjem fiskalnog položaja zemlje. Crnogorske javne finansije u posljednje dvije godinebilježile su suficit u visini od preko 3% BDP, a javni dug zemlje i dalje ostaje relativno nizak. Otvaranje procesa restitucije tokom2004. godine u narednom periodu uticaće na nivo javnog duga iako nedavni amandmani na odgovarajući zakon ograničavajutu komponentu duga na najviše 5 procentnih poena BDP posmatrane godine, ali će se istovremeno ino javni dug smanjiti usljedprijevremenih otkupa.Crna Gora je danas mala otvorena ekonomija sa BDP po glavi stanovnika od 3,700 eura per capita. To znači da je njezin BDPpo stanovniku na nivou odnosno nešto veći nego u većini drugih zemalja Zapadnog Balkana, ali pak još uvjek značajno ispodnivoa novih članica EU, izuzimajući Bugarsku i Rumuniju. Ekonomija Crne Gore je otvorena, sa ukupnom trgovinom koja činioko 130% BDP. Zemlja je trenutno u procesu pridruživanja Svjetskoj trgovinskoj organizaciji (STO) i postala je članica Centralnoevropskogsporazuma o slobodnoj trgovini (CEFTA) koji je, krajem 2006, proširen na zemlje Jugoistočne Evrope i kojim se garantujeslobodna trgovina za oko 90% industrijskih proizvoda. Kao odraz činjenice da je mala, ekonomija je dosta usko bazirana.Usluge čine oko 60% ekonomske aktivnosti. Iako sačinjava možda svega četvrtinu sektora usluga, turizam je ključna komponentaekonomije i glavni izvor rasta, naročito na Jadranskom primorju. Proizvodnja, naročito aluminijumska industrija, predstavljapribližno četvrtinu ukupne ekonomije i više od polovine izvoza. Poljoprivreda čini oko 15% ekonomije. Pa ipak, poljoprivredaje značajan izvor prihoda za mnoge ljude u siromašnijim sjevernim djelovima zemlje.Jak privredni rast u posljednjem periodu praćen je i određenim manje povoljnim kretanjima, od kojih posebno valja istaknutirast spoljnoekonomske neravnoteže koje se odražava u rastu deficita tekućeg bilansa. Iako je on dostigao gotovo 29% BDP u2006. godini, to ne mora obavezno da bude uzrok za alarm. Veliki deficiti u tekućem bilansu nijesu neuobičajeni za male, otvoreneekonomije sa slobodnim tokovima kapitala u toku perioda naglog rasta kakva je Crna Gora. Sem toga, tekući bilans Crne Goreje u velikoj mjeri podstaknut direktnim stranim investicijama. Veoma visoke investicije, naročito u građevinarstvu, „usisale”su uvoz, dok su efekti bogaćenja zbog ulaganja u nekretnine podstakli visoku domaću potražnju. Eurizacija ekonomije takođeotklanja rizike valutne krize, mada sa pratećim efektom da bi svaki značajniji pad stranih investicija imao velik i direktno negativniuticaj na rast.Uspjesi Crne Gore ostvareni kako u dijelu stabilizacije privrede tako i u različitim segmentima strukturnih reformi uporedosa, nakon sticanja nezavisnosti, brzim učlanjenjem zemlje u Međunarodni monetarni fond i Svjetsku banku početkom 2007.godine imali su pozitivan odraz i na međunarodnim finansijskim tržištima. Državni kreditni rejting Crne Gore je kod jedne odvodećih rejting agencija Standard & Poor’s u proljeće ove godine poboljšan sa BB na BB+.17