Ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2007 - Vlada Crne Gore

­EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2007–20101. OPŠTI OKVIR POLITIKA I CILJEVA1.1. Ciljevi i ključna usmjerenja ekonomske politike za naredni periodSveobuhvatni strateški prioritet Crne Gore su evroatlanske integracije, odnosno integracije u EU. Pored jasnog političkogopredjeljenja otvorenost i značajna povezanost crnogorske ekonomije sa ekonomijom EU i zemljama regiona čini takvo opredjeljenjei ekonomski potpuno logičnim. Tako definisani prioriteti predstavljaju svojevrsno spoljašnje sidro, kojim se ekonomskapolitika usmjerava u pravcu povećavanja konkurentnosti ekonomije korišćenjem domaćih resursa. Takvo opredjeljenje za polazišteima intenzivnu saradnju Vlade sa Evropskom komisijom, kao i drugim međunarodnim institucijama i organizacijama radistvaranja okvira koji je povoljan za kontinuitet priliva stranih direktnih investicija i stimulisanja domaćih investicija kao stubovaekonomskog razvoja. Dugoročno stabilna i konkurentna ekonomija predvidivih pravila igre je garant razvoja istinske tržišne privredekoja se zasniva na slobodnoj razmjeni svojinskih prava u cilju ispunjavanja jednog od kopenhaških kriterijuma pridruživanjaEU. U tom okviru, Vlada je identifikovala sljedeća tri ključna razvojna prioriteta :• Podsticanje održivog ekonomskog razvoja, kroz rastuće ekonomske slobode i jačanje uloge privatnog sektora;• Jačanje vladavine prava kao preduslova izgradnje modernih institucija parlamentarne demokratije, i• Poboljšanje životnog standarda građana ponudom kvalitetnijih javnih usluga, kroz efikasne sisteme obrazovanja, zdravstvai socijalne zaštite.Kratkoročne ekonomske perspektive Crne Gore izuzetno su povoljne. Makroekonomskim scenarijem je predviđeno da bise ekonomski rast u 2008. godini trebao održati na nivou od oko 7%, a da bi se u naredne dvije godine postepeno smanjivao na6,0% u 2009. godini i na 5,5% u 2010. godini. Drugim riječima, očekuje se u naredne tri godine prosječan rast ekonomije za oko6,2% uz inflaciju koja bi u prosjeku trebalo da se kreće oko 3,5% dajući nominalni rast BDP od oko 9,7%. Time bi crnogorskaekonomija u 2010. godini trebala da poraste na oko 3 milijarde eura odnosno oko 4,800 eura per capita. Privredni rast bi trebaloda bude podstaknut kontinuiranom ekspanzijom u turizmu, kako direktno tako i indirektno kroz rast građevinarstva i drugihsektora povezanih sa turizmom . Očekuje se da će i stalna jaka potražnja za metalima na svjetskom tržištu nastaviti da podstičeprivrednu rast, iako se pretpostavke zasnivaju na postepenom padu cijene aluminijuma .Iako su potencijalni rizici kratkoročnog smanjenja privrednog rasta dosta ograničeni, sposobnost Crne Gore za kontrolisanproces smanjivanja stope privrednog rasta će u uslovima „euroizacije” gdje nosioci ekonomske politike imaju na raspolaganjuograničen diapazon instrumenata ekonomske politike zavisiti prije svega od (I) stabilnih odnosno konsolidovanih javnih finansija,i (II) ubrzanog nastavka strukturnih reformi, a u tom kontekstu prije svega reformi tržišta rada, reformi finansijskog sektora, isvakako reformi sektora javnih usluga, kao što su energetika i transport. Vođenjem kvalitetnih politika u tim oblastima značajnose povećava konkurentnost ekonomskog sistema, a isto tako mogli bi se značajno amortizovati rizici eventualnog brzog smanjenjaprivrednog rasta i time doprinijeti ostvarivanju razvojnih prioriteta.1.1.1. Stabilne javne finansijeKao što je već rečeno, u uslovima „eurizovane” ekonomije fiskalna politika je praktično jedini instrument za vođenje makroekonomskepolitike. U tom kontekstu njena uloga je utoliko značajnija. Ona je naime jedini značajan instrument kojim možeekonomska politika djelovati kontra-ciklično, odnosno obezbjeđivati efikasno upravljanje snažnim pritiscima tražnje. U periodimavisokog privrednog rasta kao što je sada u Crnoj Gori to bi značilo vođenje restriktivnije fiskalne politike čime bi državadoprinijela smanjenju pritisaka koji mogu rezultirati pregrijavanjem ekonomije.Fiskalna politika Crne Gore u 2007. godini nije u cjelini iskoristila svoje mogućnosti za kontraciklično delovanje. U uslovimasnažnog povećanja privrednog rasta koji su imali za posljedicu povećanje javnih prihoda u visini od 4 do 5 postotnih poenaBDP-a u odnosu na prethodnu godinu, rebalansom državnog budžeta originalno predviđeni izdaci su povećani za skoro ¼ odčega je značajan dio iskorišćen za prijevremenu otplatu duga Svjetskoj banci, tako da je suficit ostao u visini iznad 4% BDP. Istovremeno,iako je dio povećanih izdataka namijenjen povećanju investicija, veći dio povećanja ipak je išao za povećanje tekućih Ekonomska politika Crne Gore u 2007: Vlada RCG, decembar 2006. Izvještaji Svjetske turističke organizacije i operatora su optimistički i očekuje se da će krupne investicije u turizmu – kao što je nedavni ugovoro obnavljanju Svetog Stefana, ugovor o gradnji marine za mega jahte u Tivtu, očekivanja izgradnja novih kapaciteta i valorizacija nedovoljno iskorišćenihpotencijala – nastaviti da se pojavljuju u narednih nekoliko godina. Iako postoje predviđanja sporijeg rasta zapadnoevropskih ekonomija i SAD, očekuje se dalji rast tražnje u Rusiji, Indiji i Kini što u narednomsrednjoročnom periodu nagovještava stabilne crnogorske industrijske agregate.12