Materialet Energjia Strukturat TIK Njeriu dhe Teknologjia 45Mësimi 3LËVIZJA DHE NDRYSHIMI I ENERGJISË– Punë praktike Objektiva për t’u realizuar: Të tregojnë se si ndryshon formë energjia si dheburimet që bëjnë të mundur këtë. Të analizojnë nëse energjia krijohet aposhkatërrohet. Elemente të fjalorit: formë energjie, energjia shndërrohet, objektet si burim energjie,energjia diellore “mblidhet”. Materialet: Libri i nxënësit faqe 36 - 37, lupë, letër, copa akulli ose dru, shisheplastike e bardhë, shishe plastike e zezë, tullumbace, fije, fletorja e punës faqe 26-27.A. Niseni këtë orë mësimi, nëse dita do të jetë ditë me diell, duke kryer eksperimentin nëfaqen 37. Gjatë kohës së realizimit të eksperimentit, merruni me përbërësit e tjerë të orëssë mësimit. Kur eksperimenti të jetë gati, së bashku me nxënësit nxirrni përfundimet.Përsëritje, BNisur nga pyetjet tek aparati pedagogjik faqe 35, si dhe nga konceptet kryesore tëpërmendura tek libri i mësuesit bëni një kontroll, individual apo në grup, rreth njohurivetë mësuara gjatë orës së kaluar. Pyetjen 1 mund ta zgjeroni në formë debati.Përgjigjet e mundshme: Pyetja 2: Elektriciteti është burim i dytë energjie, që do të thotëqë ne e përftojmë atë nga përdorimi burimeve të tjera të energjisë. Burimet e energjisë qëne përdorim për të krijuar elektricitet, mund të jenë të rigjenerueshme ose jo. Pyetja 3:Format e energjisë së krijuar nga dielli janë drita, nxehtësia, elektriciteti. Ne përdorimenergjinë e diellit çdo ditë në mënyra nga më të ndryshmet: energjia që vjen nga dielli, najep dritë gjatë ditës; kur ne varim rrobat për të tharë në diell, ne përdorim nxehtësinë ediellit. Energjia diellore, e cila shndërrohet në forma të tjera të energjisë, si nxehtësi,dritë apo elektricitet, ose përdoret në mënyrë direkte, si më sipër, ose, falë teknologjisëjanë ndërtuar mjete speciale për përdorimin me efikasitet të saj.C. Diskutoni në klasë rreth detyrës së shtëpisë. Nëse e shihni të nevojshme shembujt esjellë nga nxënësit në klasë mund t’i shënoni në dërrasë të zezë. Kjo do të shërbejë edhesi një përmbledhje e njohurive të mara deri tani rreth energjisë.Nisur nga shembujt e shënuar në dërrasë të zezë shikoni mundësinë e lidhjes meshpjegimin e temës së ditës “Lëvizja dhe ndryshimi i energjisë”.Veprimtari në klasë për kuptimin e mësimit dhe të riprodhimitD. Pa u shkëputur nga shembujt e dërrasës së zezë punoni me nocionet energji hyrëse dheenergji dalëse. Mbështetur në këto dy nocione jepni rregullin bazë që forma e energjisëhyrëse mund të ndryshojë nga forma e energjisë dalëse. Në ndihmë të këtij ndryshimivijnë objektet e ndryshme teknike si turbinat e ujit apo të erës. Ndryshimi i formës sëenergjisë lidhet me konceptin që energjia nuk krijohet apo shkatërrohet. Objektetshërbejnë si burime energjie; ato ushqehen me energji, e shpërndajnë, e ndryshojnë dhe etransmetojnë atë. Pjesën shpjeguese e mbështetni me shembullin 1, 2, 3 dhe 4 në faqet 36
46Aftësimi <strong>teknologjik</strong> 6– 37. Nisur nga këta shembuj, si dhe nga njohuritë e reja që u keni dhënë nxënësverealizoni bashkërisht detyrën praktike, faqe 37.Përgjigjet e mundshme: 1. Çfarë prodhon nxehtësi – kondicioneri shndërron energjinëelektrike në nxehtësi, boljeri me anë të energjisë elektrike ngroh ujin dhe prodhonnxehtësi; 2. Çfarë prodhon dritë - mullinjtë me erë shndërrojnë energjinë mekanike tëerës në elektricitet dhe nëpërmjet llambave elektriciteti shndërrohet në dritë dhe nxehtësi;3. Çfarë prodhon tingull: mikrofoni shndërron energjinë elektrike e shndërron në tingull;Ipod –i gjithashtu energjinë elektrike të grumbulluar në bateri e shndërron në tingull.E. Kthejuni eksperimentit të bërë në fillim të orës. Përpiquni që të nxisni nxënësit që tëjapin përfundimet bazuar tek konceptet e përfituara gjatë kësaj ore.Përgjigjet e mundshme: Shishja me ngjyrë të zezë është më e nxehtë, pasi ngjyra e zezë epërthith më mirë nxehtësinë. Kjo do të thotë që edhe ajri brenda saj është më i nxehtë. Sirrjedhim ky ajër ngrihet lart( ajri i ngrohtë është më i letë se ajri i ftohtë) dhe fryntullumbacen. Prandaj tullumbacja e shishes së zezë fryhet më shpejt.Fletorja e punësF. Zgjidhni vullnetarisht 12 nxënës, me të cilët të zhvilloni ushtrimin 1 dhe 2, në faqen26. Secili nxënës duhet t’i përgjigjet një pyetjeje. Ruani për çdo pyetje – përgjigje, nësekeni kohën e mjaftueshme, një diskutim të vogël për sqarimin e ndonjë paqartësie.Përgjigjet e këtyre ushtrimeve ndodhen në fund të fletores së punës.Detyrë shtëpie G. Eksperimenti në faqen 36, libri i nxënësit. Kjo është një detyrë krijuese qëmbështetet tek njohuritë e mësimit të ditës si dhe tek nxitja e kureshtjes së nxënësve.Kujdes! Sqarojini nxënësit se ata duhet të mbajnë shënime për materialet e përdorura,për kohëzgjatjen e eksperimentit si dhe duhet t’u kthejnë përgjigje dy pyetjeve të librit. Nëpyetjen e parë letrën mund ta zëvendësojnë me akullin apo me drurin sipas përzgjedhjessë vetë nxënësve.Kujtesë: Në pamundësi për të realizuar katër apo pesë qarqe elektrike me mjetet tuajabrenda orës së ardhshme të mësimit, mund t’u kërkoni nxënësve që t’ju ndihmojnë memateriale në mënyrë që ata vetë nën drejtimin tuaj të mund të ndërtojnë një qark elektrik.