Materialet Energjia Strukturat TIK Njeriu dhe Teknologjia 95D. Punë kolektive. Të gjithë kanë dëgjuar për prodhimin dhe shpërndarjen e energjisëelektrike. Shtroni pyetjen në klasë: “Si e prodhojmë energjinë elektrike?” Pasi ata të kenëdhënë argumentet, të cilat nëse janë të sakta mund t’i shënoni në dërrasë, duhet t’ushpjegoni atyre që energjia elektrike prodhohet si nga burime të rigjenerueshme ashtu dhetë parigjenerueshme. Me këtë rast jepni edhe shembuj të zinxhirëve të prodhimit tëelektricitetit.E. I ftoni nxënësit të shikojnë me vëmendje figurën në fund të faqes 25, libri i nxënësit.Nxitni komentet: Çfarë paraqet figura? Pse? Pse duhet të jemi në dijeni të rrezikut qëparaqet elektriciteti?Fletorja e punësF. Punoni me nxënësit ushtrimin tek faqja 14. Ushtrimi është sa logjik aq edhe ilustrues imësimit. Përgjigjet gjenden në fund të fletores së punës.Detyrë shtëpieG. Për detyrë shtëpie, duhet t’u jepni nxënësve ushtrimin “Diskutoni”, me dy pikat e tij,faqe 15, në fletoren e punës. Ata duhet ta punojnë në shtëpi dhe në orën pasardhese jumund t’i diskutoni. I tërhiqni vëmendjen që ata duhet të respektojnë pikat e dhëna nëfletoren e punës. Ushtrimi ka për qëllim që edhe të përsërisë njohuritë e fituara rreth këtijmësimi. Kini parasysh se qëllimi final i këtij ushtrimi nuk është gjetja me saktësi se cilamënyrë harxhon më shumë energji, por të menduarit kritik të bazuar në një arsyetimlogjik të zgjidhjes së secilës prej tyre.Diskutime mbi komunikimin me letër apo kompjuter.Komunikimi me letër ka disa etapa: prodhimi i letrës, bojës, lapsit apo stilolapsit, zarfit,pullës së postës. Të gjitha këto materiale kërkojnë energji për t’u prodhuar. Gjithashtu,ky lloj komunikimi kërkon energji për të realizuar transportin e letrës, që në rastin e njëdistance mjaft të madhe, rritet ndjeshëm energjia e harxhuar. Mjete të ndryshmetransporti kërkojnë sasi të ndryshme burimi energjie.Komunikimi me kompjuter lidhet me shpikje <strong>teknologjik</strong>e moderne (kompjuter, server,internet, email, etj). Gjithashtu kjo mënyrë komunikimi kërkon rrugë komunikimi si tela,satelitë etj. Të gjitha këto shpikje kërkojnë energji të caktuar për t’u prodhuar dhefunksionuar. Por ky lloj komunikimi nuk kërkon energji ekstra për komunikim nëdistancë, pavarësisht ku ndodhen dërguesi dhe marrësi, falë internetit apo email-it.Për t’u theksuar është fakti se komunikimi me kompjuter është mjaft i shpejtë dhe kursiminë kohë shpesh lidhet edhe me kursimin e energjisë.Diskutime mbi prodhimin e biçikletës me materiale të riciklueshme.Riciklimi në përgjithësi ndihmon në ruajtjen e burimeve të parigjenerueshme. Tendenca ekohëve të fundit është prodhimi i objekteve të ndryshme me materiale të riciklueshme.Prodhimi i biçikletës me alumin është një nga risitë e fundit të shkencës.Përpunimi i aluminit, siç nxirret nga toka, kërkon tepër energji. Prandaj riciklimi i tijështë përcaktuar si një ndër proceset më të vlefshme në kursimin e energjisë. Por vetëriciklimi i kanaçeve të aluminit kërkon disa procese si ndarja e kanaçeve, larja e tyre,përpunimi, që në disa raste ndot edhe ambjentin.
96Aftësimi <strong>teknologjik</strong> 7Mësimi 4ELEKTRICITETI DHE QARKU ELEKTRIKDetyra për t’u realizuar: Të lexohet me kujdes mësimi i ditës në faqet 26 - 27, libri i nxënësit. Të realizohen detyrat praktike. Të plotësohet me kujdes fletorja e punës në faqet 16 – 17, ushtrimet janë njëpërsëritje e mirë kapitulli.Materialet: libri i nxënësit faqe 26 - 27, fletorja e punës faqe 15, 16 – 17, një copë eleshtë, një krehër plastik, copa të vogla letrash, 2 llamba inkandeshente, një e re dhe një edjegur.Objektiva për t’u realizuar: të përshkruajnë lidhjen ndërmjet elektricitetit dhe qarkut. të dallojnë elektricitetin statik. të listojnë hapat për të gjetur defektin në qark elektrik. të flasin për pasojat e qarkut të shkurtër.Fjalor: elektricitet statik, qark i shkurtër.Njohuri paraprake: Rruga që përshkon elektriciteti. Funksionimi i qarkut elektrik.Këshilla për nxënësit: Tregoni kujdes kur testoni një rrymë elektrike.Përsëritje, A Aktivizoni dy nxënës për përsëritjen e mësimit të kaluar. Këtë bëjeni duke i caktuarpër të lexuar detyrën e shtëpisë. Pyetni të tjerët nëse mendojnë ndryshe. Vetëm nëkëtë mënyrë ushtrimi do t’ia arrijë qëllimit. Formoni dy grupe me nga pesë veta. Secili grup të lexojë me kujdes ushtrimin“Shfrytëzimi i energjisë” në faqen 15 tek fletorja e punës. Grupi i parë do tëangazhohet me gjetjen e objekteve të kolonës së parë, grupi i dytë duhet të gjejëkorrespondentët. Rregulli është që grupi i parë duhet të mendohet mirë për objektetqë përcakton, sepse nëse një objekt nuk ka korrespondent, atëherë është pikë ehumbur për ta dhe pikë plus për kundërshtarët. Gjeni fituesin.Përgjigjet e mundshme: makinë shkrimi – kompjuter; thikë – prerëse elektrike; çelës– kartë elektronike; borsë – jastëk me korent; oxhak – kaldajë qendrore, dielli –solar, shtrydhëse portokalli – shtrydhëse elektrike; makinë mishi – makinë mishielektrike.Veprimtari në klasë për kuptimin e mësimit dhe të riprodhimitB. Kujtoni bashkë me nxënësit elementet e qarkut elektrik, si dhe kushtet që një qarkduhet të plotësojë në mënyrë që të ketë energji elektrike. Duke shfrytëzuar këtë rast jumund të vizatoni vetë një qark në dërrasë apo nëse ndonjë nxënës ka dëshirë mund t’ialini atij. Në librin e nxënësit është marrë shembulli i hekurit. Zinxhiri i kalimit tëenergjisë është:Priza – kordoni – hekuri