77. posiedzenie <strong>Sejm</strong>u w dniu 27 października 2010 r.Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego29Poseł Sprawozdawca Janina Okrągłyzacji. Zacznę od tego, że przyznano prawo stosowaniaprzymusu bezpośredniego ratownikom medycznym.Obecnie do stosowania przymusu bezpośredniego byłuprawniony lekarz, a w szczególnych przypadkachrównież pielęgniarka zatrudniona w szpitalu psychiatrycznymlub w domu pomocy społecznej. Ustawaz dnia 8 września 2006 r. o Państwowym RatownictwieMedycznym wprowadziła do systemu zespołyratownictwa medycznego, w skład których nie wchodzilekarz. Są to tzw. zespoły podstawowe i stanowiąone w niektórych województwach ponad 70% wszystkichzespołów ratownictwa medycznego. Po wprowadzeniutej zmiany zaistniały sytuacje, w których doosób przejawiających zachowania uzasadniające stosowaniewobec nich przymusu bezpośredniego byłwzywany zespół ratownictwa medycznego, składającysię z ratowników medycznych i kierowcy. Nie moglioni udzielić takiej osobie żadnej pomocy ani przewieźćjej do odpowiedniego zakładu opieki zdrowotnej.Wtedy wzywano dodatkowo drugi zespół ratownictwamedycznego z lekarzem lub jeszcze częściejinterwencję wobec takiej osoby podejmowali funkcjonariuszePolicji. Funkcjonariusze Policji nie byliprzeszkoleni w zakresie postępowania z tą szczególnągrupą osób i stosowane przez nich środki przymusubezpośredniego mogły być nieskuteczne lub wręczniebezpieczne dla osoby chorej psychicznie.Zaproponowane nowe brzmienie art. 18 ustawyo ochronie zdrowia psychicznego daje możliwość zastosowaniaśrodków przymusu w postaci przytrzymaniai unieruchomienia przez ratownika medycznego,który kieruje akcją prowadzenia medycznychczynności ratunkowych. Skorzystanie z tego uprawnieniabędzie jednak możliwe jedynie w takich sytuacjach,w których nie ma możliwości uzyskania pomocylekarza lub pielęgniarki w szpitalu psychiatrycznymlub w jednostce organizacyjnej pomocyspołecznej. Jednocześnie został określony czas stosowaniaprzymusu bezpośredniego, tj. do momentuuzyskania pomocy lekarza lub na okres transportuosoby chorej psychicznie do zakładu opieki zdrowotnej.Wprowadzono również obowiązek powiadomieniaprzez zlecającego zastosowanie przymusu bezpośredniegoodpowiedniego dyspozytora medycznegooraz odnotowania tego faktu w dokumentacji medycznej.Ważną zmianą są również zapisy regulujące ważnośćskierowania do szpitala psychiatrycznego. Mówio tym nowe brzmienie zapisu art. 11. Proponowanyzapis dopuszcza wydłużenie ważności skierowania doszpitala psychiatrycznego na okres oczekiwania naudzielenie świadczenia zdrowotnego. Warunkiemważności skierowania jest wpisanie pacjenta na listęosób oczekujących w okresie ważności skierowania,tj. w okresie 14 dni od jego wystawienia. Należy przytym podkreślić, że o hospitalizacji pacjenta zawszebędą decydowały istniejące w momencie przyjęciawskazania do pobytu w szpitalu.Przedstawiana nowelizacja doprecyzowuje równieżuprawnienia rzeczników praw pacjenta szpitalapsychiatrycznego. Rzecznik będzie miał prawo wstępudo wszystkich pomieszczeń zakładu opieki zdrowotnejzwiązanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych,będzie mógł występować z wnioskami o podjęciestosownych działań do wszystkich członków personeluzakładu opieki zdrowotnej, a zatem również doosób odpowiedzialnych na przykład za materialno--techniczną stronę pobytu pacjenta w zakładzie. Będziemiał także możliwość nieskrępowanego kontaktowaniasię z pacjentami i ich rodzinami. Dotychczasobowiązujące przepisy nie dawały rzecznikowi takichmożliwości, co mogło powodować mniejszą skutecznośćdziałań rzecznika.Istotną zmianą jest też nowe brzmienie art. 9 ust. 3ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, dostosowująceprzepisy do postanowień ustawy z dnia 12 marca2004 r. o pomocy społecznej. Zrezygnowano z niemożliwegodo wykonania obowiązku zapewnieniaprzez domy pomocy społecznej świadczeń psychiatrycznejopieki zdrowotnej. Utrzymano oczywiścieobowiązek zapewnienia osobom przebywającym w domachpomocy społecznej i środowiskowych domachsamopomocy dostępu do świadczeń zdrowotnych, alena podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych.Zaproponowane nowe brzmienie zapisów art. 18ust. 2 i 3 stwarza możliwość zatrudnienia pielęgniareklub lekarzy przez jednostki organizacyjne pomocyspołecznej w sytuacji, gdy jest to możliwe i wskazaneze względu na potrzeby pensjonariuszy.Przedłożony projekt określa też na nowo sposóbpostępowania uprawnionych podmiotów i sądóww odniesieniu do kwestii przymusowego skierowaniana leczenie psychiatryczne. Zmiany te polegają, popierwsze, na wprowadzeniu możliwości skierowaniaosoby, wobec której złożono wniosek o przymusoweumieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, na badanieprzez biegłego w sytuacji, gdy do wniosku niedołączono świadectwa lekarza psychiatry, a zasadnośćhospitalizacji jest bardzo prawdopodobna. Obecnietaki wniosek musi być przez sąd odrzucony, niezależnieod innych okoliczności, świadczących o jegozasadności. Po drugie, zrezygnowano z możliwościżądania przez lekarza psychiatrę doprowadzenia osoby,która ma być poddana badaniu psychiatrycznemu,przez policję i przekazano takie uprawnienia dowyłącznej kompetencji sądu. Wprowadzono możliwośćzarządzenia przez sąd przymusowego doprowadzeniado szpitala osoby, wobec której wydano postanowienieo przymusowej hospitalizacji, w sytuacjigdy osoba taka odmawia stawienia się w szpitalu lubw inny sposób uchyla się od tego obowiązku.W ustawie opisano także procedury wykonaniaorzeczenia sądu o przymusowym umieszczeniu w domupomocy społecznej osoby psychicznie chorej lub upośledzonejumysłowo. Zapisy te są zgodne z postulatamizgłaszanymi przez rzecznika praw obywatelskichi jednocześnie dostosowane zostały do konstytucyj-
3077. posiedzenie <strong>Sejm</strong>u w dniu 27 października 2010 r.Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznegoPoseł Sprawozdawca Janina Okrągłynych wymogów w zakresie ochrony praw i wolnościobywateli.Ważną grupą są również przepisy dotyczące utworzeniaRady ds. Zdrowia Psychicznego, ciała koordynacyjno-doradczegow sprawach związanych z całościązagadnień z zakresu ochrony zdrowia psychicznegoi realizacją Narodowego Programu OchronyZdrowia Psychicznego. Rada powstanie z funkcjonującejjuż Rady ds. Promocji Zdrowia Psychicznego.Określa to art. 2 przedstawianej nowelizacji. Propozycjarozszerzenia kompetencji rady na wszystkiezagadnienia związane z ochroną zdrowia psychicznegowynika ze zmian wprowadzonych w ustawieo ochronie zdrowia psychicznego w 2008 r.Prezentowana nowelizacja przedstawia też zapisy,których celem jest dostosowanie zawartych w ustawieo ochronie zdrowia psychicznego upoważnień dowydania rozporządzeń do wymagań wynikającychz art. 92 Konstytucji <strong>Rzeczypospolitej</strong> <strong>Polskiej</strong>i z zasad techniki prawodawczej. Dotychczas obowiązująceprzepisy wykonawcze pozostaną w mocy doczasu wydania nowych przepisów, opracowanych napodstawie nowego brzmienia upoważnień, jednaknie dłużej niż przez okres 24 miesięcy, z wyjątkiemprzepisów dotyczących stosowania przymusu bezpośredniego,które zostaną utrzymane w mocy przezokres nie dłuższy niż 12 miesięcy od wejścia w życieustawy. Trzeba podkreślić, że do projektu ustawyrząd dołączył projekty aktów wykonawczych.Projekt przedstawianej ustawy nie jest objęty zakresemprawa Unii Europejskiej i nie wymaga notyfikacji.Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podczas posiedzeńKomisji Zdrowia po zaprezentowaniu przez pana ministraAdama Fronczaka proponowanych zmian regulacjiw ustawie o zmianie ustawy o ochronie zdrowiapsychicznego wraz z projektami aktów wykonawczych(druk nr 3349) przeprowadzono szeroką dyskusję,a następnie przystąpiono do rozpatrzenia poszczególnychzmian. I jest mi ogromnie miło zakomunikować,że wszystkie zmiany, cała nowelizacjaustawy, zostały przez członków komisji przyjęte jednogłośnie.Dziękuję bardzo.Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:Ja również dziękuję, pani poseł.<strong>Sejm</strong> ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządkudziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeńw imieniu klubów i kół.Otwieram dyskusję.Jako pierwszy głos zabierze pan poseł TadeuszNaguszewski, który przedstawi stanowisko klubuPlatforma Obywatelska.Bardzo proszę.Poseł Tadeusz Naguszewski:Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze!Wysoki <strong>Sejm</strong>ie! W imieniu klubu PlatformaObywatelska mam przyjemność przedstawić stanowiskowobec rządowego projektu ustawy o zmianieustawy o ochronie zdrowia psychicznego.Zmieniający się stan prawny, a w szczególnościnowe regulacje normujące funkcjonowanie ratownictwamedycznego oraz pomocy społecznej determinujądostosowanie ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. donowych uwarunkowań. Zaproponowane w niniejszymprojekcie zmiany innych przepisów ustawyz dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznegomają na celu wprowadzenie w życie licznychpostulatów podmiotów stosujących te przepisy,w szczególności w zakresie ochrony praw pacjentówszpitali psychiatrycznych, okresu ważności skierowaniado szpitala psychiatrycznego oraz zapewnieniawykonania sądowych postanowień o umieszczeniuw domu pomocy społecznej lub w szpitalu psychiatrycznym,jak również dostosowanie zawartychw ustawie upoważnień do wydania aktów wykonawczychdo uzgodnień wynikających z art. 92konstytucji.Zaproponowane zmiany w art. 1 pkt 1 i 12 wprowadzającenowy pkt 5 w art. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego oraznadające nowe brzmienie art. 18 tej ustawy mają nacelu takie ukształtowanie przepisów o stosowaniuprzymusu bezpośredniego wobec osób chorych psychicznie,które będzie zgodne z postanowieniamiustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym RatownictwieMedycznym. W zaproponowanym brzmieniuart. 18 ustawy o ochronie zdrowia psychicznegozawiera niezmienione przesłanki stosowania wobecosób chorych psychicznie przymusu bezpośredniegoi przewiduje jednocześnie w ust. 5 możliwość zastosowaniaokreślonych środków przymusu w postaciprzytrzymania i unieruchomienia przez kierującegoakcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych.Skorzystanie z tego uprawnienia będzie jednakmożliwe jedynie w sytuacjach, w których nie ma możliwościuzyskania pomocy lekarza lub pielęgniarkiw szpitalu psychiatrycznym lub jednostce organizacyjnejpomocy społecznej. Ponadto w proponowanymust. 7 został ograniczony czas stosowania przymusubezpośredniego do momentu uzyskania pomocy lekarzalub na okres transportu osoby chorej psychiczniedo zakładu opieki zdrowotnej. W proponowanejregulacji przewidziano również obowiązek powiadamianiaprzez zlecającego zastosowanie przymusubezpośredniego odpowiedniego dyspozytora medycznegooraz odnotowania tego faktu w dokumentacjimedycznej chorego.W art. 1 pkt 9 projektu ustawy proponuje sięw nowym brzmieniu art. 11 ustawy o ochronie zdrowiapsychicznego uzupełnienie dotychczasowej treści