BALII<HANE NAZlRI Ali RlZA BEY

23
üçyüz yıl önce kurulan bir okul öğretmenine verilen
para, zamanına göre o öğretmeni geçindirmeye kafi
iken üçyüz yıl sonra o para, bir öğretmeni değil bir fakiri
geçindjremeyecek kadar kıymetini kaybetmiş, bu
yüzden de okullar ehil olmayan öğretmenierin elinde
kalmış, onlar da çocuklan sıkıştırmak suretiyle geçimlerini
sağlamaya başlamışlardır. Ne yazık ki, memleketimizin
okumuş insanları geçim kaygısı ile ilkokul öğretmenliğini
kabul etmemişler, bu yüzden ilkokul çağındaki
çocuklar okulsuz kalmışlardır. Oskür tarafında
115, Galata civarında 120 ve İstanbul'da 300 ilkokul
varken, bunlann içinde ,ancak on okulda öğretmen
bulunabiliyordu ki, bunun ne derece okumaya yardım
edebileceği kolayca anlaşılır. Vaktiyle Medreselerimizde
bunca hekim ve bilim adamı. sanatkar yetiştirilmiş
olduğu halde, sonralan bu bilgiler yerine din
bilgisi öğretilmeye başlanmış, ilim ve fen Avrupa'da
ilerledikçe bizde unutulmuştur. Bizim tarihimizi bile
Avrupa'lılar türlü iftiralılarla yazmışlardır. Halbuki biz
felsefe okumak günahtır yollu muzır telkinlere kapılarak,
İslamlığın üstün varlığını unutarak İslam alıkamma
uymayan garip bir taasup içinde siyasi menfaatlerimizi
·koruyamamış, komşularımızia münasebetlerde
ticaret bakımından muhtaç olduğumuz .vabancı dil öğrenmek
şöyle dursun, Avrupa1ılann bize dair kötü niyetlerle
yazdıklarından bile haberimiz olmamıştır (1).
(1) 1830 tarihinde Enderun ve Tıbbiye okulu öencilerinden
Avrupa'ya 150 kişinin gönderilmesi Sultan
Mahmut tarafından emredilmiş ise de bir takım
mutaassıplar bu emri çirkin görerek tilrlil dedikodularla
bu karara mani olmUJlardır.