Pasaia III - Pasaiako udala

Faxistek1936ko irailean
Pasaia hartu ondoren
osatutako zerrenda, lanpostuetara
itzuli ez
ziren portuko
langileak salatuz.
Pasaiako Agintaritzaren
artxiboa.
zeu izango zara organo horren burua, eta zeintzuk osatzen
duten jakinaraziko duzu...”
1937ko urtarrilean Langileak Kokatzeko Erregistroa eratu
zen herrian. Lantokiren batean kontratua izateko nahitaezkoa
zen erregistro horretan izena emanda egotea, nahiz eta, Pedro
Barrusok argitu bezala, lanpostu batzuk gordeak zeuden fronteko
lerro frankistetan zeudenentzat.
Purgaketa, ordea, lan eremu guztietara zabaldu zen, eta
bereziki eragin zien Herri Administrazioko langileei, askoz
errazagoa baitzen esparru hori ikertzea, Pasaian behintzat bai.
1936ko abenduaren 3an, Estatuko Junta Teknikoak agindu
zuen Mugimendu Nazionalaren aurkako jarrera agertu zuten
funtzionario guztiak bereizteko, eta lanpostuetara itzuli ez
ziren haiek berehala kargugabetzeko.
Dekretu horren bidez, 1936ko abenduaren 23an egindako
Udalbatzarrean, Udalak 42 pertsona kargugabetu zituen, espe-
dienterik zabaltzeke, euren lanpostuetatik baja emanda, ezarritako
epea igaro eta gero lanera itzuli ez zirenak, hain zuzen.
Ondorengo 42 hauek izan ziren:
- Aguazilak: Santos Uranga, Casto Dominguez eta Antonio
Isasa.
- Gauzainak: Jose Etxeberria, Antonio Aranzasti eta Fernando
Etexebeste. Laugarren bat ere bada, baina izena besterik ez
da aipatzen: Jose.
- Lorenzo Palacios Beitia praktikantea.
- Kale-garbitzaileak: Lazaro Dadie eta Virgilio Meneses.
- Irakasleak: Recaredo Besga, Trinidad Salaberria,
Hermogenes Palacio, Genaro Barrutia, eta haur eskolako irakasle
Honorata Goikoetxea eta Clementina Iruretagoiena.
- Solfeo-irakasleak: Tomas Garbizu eta Gelasio Aranburu
- Musika-irakasleak: Damian Puy eta Leopoldo Ledesma
- Danbolina: Sebastian Etxeberria Iturbe
- Atabalaria: Jose Mª Gabarain Barrutia
- Garbitzaileak: Carmen Portabales, Conrada Fernandez eta
Justa Garayo.
- Mekanikoak: Josa Mª Sistiaga eta Pedro Iñarra.
- Suhiltzaileak: Jose Mª Intxaurrondo, Elias Flores, Ceferino
Loinaz, Jesus Oiartzabal, Isaac Oiartzabal, Cesareo Ibañez,
Julian Elizalde, Jesus Prieto, Juan Jose Sistiaga, Jose
Barandiaran eta Jose Bikuña. Beste bat izenez bakarrik aipatzen
da: Jose Maria.
- Tomas Anabitarte postari diruz lagundua.
- Motora-zerbitzuetako langileak: Marcial Sistiaga eta
Eugenio Goikoetxea.
Dena den, purgaketak ez zien soilik euren lanpostuetara
itzuli ez zirenen gain ezarri; modu batera edo bestera, udaleko
funtzionario eta langile guztiei eragin zien, nahiz eta frankisten
tropak Pasaian sartu zirenean herrian bertan egon eta bertan
geratu.
Dekretu-lege hori betetzeko, langileek zinpeko adierazpen bat
aurkeztu behar zuten Errepublika garaian eta tropa nazionalak
Pasaian sartu zirenean izandako jokabideari buruz. Adierazpen
horri eransten zitzaizkion gero Falangearen eta bizi zen herri edo
barrutiko apaizaren txostenak. Epaile Instruktoreak hauen berri
eman eta gero, Udalak osoko bilkuran aztertu eta egiaztatu
zituen adierazpenok, 1937ko apirilaren 5ean.
Espediente hauek zirela eta, hona hemen zigorra jaso zuten
udal-langileak:
- Manuel Suarez, atabalaria, ezkerreko joera izateaz akusatua:
bi urte soldatarik gabe.
- Martin Uranga Sein, marrazketa irakaslea Pasai San Pedroko
gau eskolan, abertzale joera izateaz akusatua: urtebete soldatarik
gabe.
- Ambrosio Etxarri Ugarte, administrazioko ofiziala eta solfeo
irakaslea. Joera abertzalekoa izateaz akusatua. Hasiera batean
bi lanpostuetatik kendu zuten. Gerra-Epaiketa egin zioten
1937ko urriaren 11n, eta libre utzi zuten haren gain ezarritako
karguetatik: PNVko afiliatua izatea, Defentsa-
Batzordeko kide izatea eta II. Errepublikako legegintza-hauteskundeetako
kontu-hartzailea izatea, aipatutako alderdiaren
ordezkari gisa.