Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Luzuriaga burdinolako<br />
langile taldea.<br />
28 I<br />
IKERKETA-LAN HONEK, BESTERIK GABE, 1930EKO HAMARKADARI<br />
dagokion garai historikoa jorratzen badu ere, komeni<br />
da zehaztea <strong>Pasaia</strong>n lan-gatazkak ez zirela II.<br />
Errepublikaren etorrerarekin hasi. Baina, egia da, hala<br />
ere, Primo de Rivera jeneralaren diktadura gainditurik,<br />
langileek lur egokiagoa aurkitu zutela egoera politiko berrian,<br />
euren lan eskakizunak aldarrikatzeko eta asetzeko.<br />
Atzera eginez, aurreko hamarkadetan ere izan ziren <strong>Pasaia</strong>n<br />
zenbait lan-gatazka; Antonio Cillan Apalategiren lana oinarri<br />
hartuta, ondorengo hauek aipa ditzakegu: portuko moiletako<br />
zamaketariek 1911n egindako greba; 24 orduko greba orokorra<br />
garestitzearen aurka (1916ko abenduaren 18an egin zen<br />
greba, UGT-k eta CNT-k aurrez deituta; <strong>Pasaia</strong>n erabatekoa<br />
izan zen geldialdia); beste bi greba ere izan ziren 1917an, baina<br />
egileak ez du zehazten zein arlotan; 1918 eta 1919an ere<br />
lan-uzteak egin zituzten ontzietako zamaketariek; 1920an<br />
metalgintzako langileek egin zuten greba eta 1923an ontzioletako<br />
beharginek.<br />
Jose Manuel Lujanbio Txirrita bertsolari handiak bertso sorta<br />
ederra utzi zigun 1919an portuan izan zen greba hura nondik<br />
nora sortu zen azaltzeko. Hitzez hitz ekarri ditugu liburura.<br />
Bertsoetan mikatz bezain eder jasotzen du Txirritak zein modu<br />
bidegabean osatzen ziren lanerako taldeak, eta zein zekenak<br />
nagusi batzuen interesak, xantaia egiten baitzieten langileei<br />
kontratatuak izateko.<br />
1930eko hamarkadako lehen urteetan <strong>Pasaia</strong>n zegoen langabezia<br />
datuei buruz, hona hemen kopuru batzuk: 1932an 375<br />
langabe zeuden; 1935ean apaldu egin zen zertxobait datu hori<br />
eta 368 langabe zenbatu zituzten, eta 1936ko maiatzean,<br />
berriz, 144ra jaitsi zen kopurua. Dena den, azken datu hori une<br />
jakin hartako egoeraren ondorioa izan zitekeen, arrantzarekin<br />
lotutako lan-bolada onaren emaitza, adibidez.<br />
Langabezia dela-eta, Udal Artxibategian hainbat agiri daude<br />
jasota, sindikatuek Alkatetzara bidalitako idatziak, Udalak<br />
herrian lanik gabe zeudenak han-hemen noiz edo noiz izaten<br />
ziren lanetan kontrata zitzala eskatzeko...<br />
Alabaina, ekonomia-krisia larriagotu ahala, lan-gatazkak ere<br />
ugaritzen joan ziren. Krisialdia Wall Streeteko burtsaren hondoratzeak<br />
bizkortu zuen 1929an. Berehalako ondoriorik izan ez<br />
bazuen ere, denboraren buruan nabarmen eragin zuen<br />
Espainiako eta Gipuzkoako ekonomiaren bilakaeran.<br />
Kronologian hurrena, 1931n arrantzaleek egindako greba<br />
gogoratu behar dugu –laster aztertuko ditugu orduko gorabeherak–,<br />
oroitzapen samineko greba, zazpi arrantzale hil baitzituen<br />
tiroka Guardia Zibilak Donostiara zihoan manifestaldia eragozteko,<br />
Ategorrietako erlojuaren pare horretan. Urte berean, uztailean,<br />
okin pasaitarrek greba egin zuten Sevillako langileei elkartasuna<br />
adierazteko. Eta irailean berriro ere arrantzaleak itzuli<br />
ziren grebara, lan-baldintzak hobetzea eskatzeko.
Change language