Pasaia III - Pasaiako udala

zituen, bat badiaren erdian erori zen eta bestea moilan, Velasco
tabernaren parean. Abiazioa etortzen zenean sirenak jotzen
zituzten lantegietan, jendeak babesa bila zezan.
Arratsalde batean, irailak 3 edo 4 izango zituen, sindikatuan
nengoen kamioi txiki bat iritsi zenean hainbat fusilekin. Esan
zuten Irungo Ventas auzoan zegoen taldeari txanda hartu behar
zitzaiola. Fusil bat eskuratu nuen eta gero eman zizkidaten buzo
bat, eskuoihal bat, manta eta kartutxo-gerrikoak munizioarekin.
Frontean egin nuen lehen gauean harkaitz batzuen babesean
jarri ninduten guardian. Urrunean, Irun aldean, fusilen tiroak
entzuten ziren, eta kanoikadaren bat edo beste ere bai. Irunek
ezin zuen askorik iraun, armarik ez zeukaten: munizioa eskas
eta fusilak gutxi.
Eguna argitu baino lehen bila etorri zitzaizkigun, posizio hura
utzi eta Santiomendira jotzeko agindua zegoela.
Irailaren 11n etsaiak erasoari ekin zion. Inguratuta geundela
konturatu ginenean, heriosuhar utzi genuen posizioa,
Astigarraga aldera. Handik, Donostia gurutzatu eta San Pedrora
itzuli nintzen. Moilan bizpahiru ontzi besterik ez zeuden atrakatuta,
gehienak Bilbora ebakuatu baitzituzten. Gure aurrean
Iparreko eta Itsasoko ontziek osatutako pareja zegoen.
Aurrenekoan itsasoratu ginen. Lehenbailehen ateratzea zen
kontua. Bilboko portura iritsitakoan jendeak iseka egiten zigun,
koldarrak eta kakatiak, Irun eta Donostia borrokatu gabe galdu
genituela eta oilo busti batzuk bezala atera ginela korrika errekete
talde baten aurrean.
Urriaren hasieran arrantzontzi batean sartu ahal izan nuen
Gran Sol-eko kaletara, herritarrak eta Euskadiko armada –garaitsu
hartan ari zen eratzen– jatekoaren premian baitzeuden.
Lehorrera iritsirik, intendentziako batailoiaren bulegora jo
nuen. Azaldu behar izan nien CNTko txartela beste agiririk ez
nuela, Churruca eta Elcano parejan ibilia nintzela eta Gran Solen
itsasaldi bat egin genuela. Nire datu guztiak hartu ondoren,
paper bat eman zidaten Olabeagan aurkezteko. Modu horretan
egin nintzen Euskadiko intendentzia batailoiko kide.
Eguberriak baino lehentxeago, Artzentales aldera joan ginen
ganadua konfiskatu eta lerroen atzealdera bidaltzeko, etsaiaren
eskuetan eror ez zedin. Han nengoela, Berangora joan nintzen
Benito anaia bisitatzera; bera CNTren Celta batailoian sartu zen,
eta Casillan zeukaten kuartela. Ia batailoi osoa Trintxerpekoa
zen, hortik Celta izena.
Zalla izan zen hurrengo egitekoa. Han kontrolgune bat ezarri
behar genuen, baimenik gabeko merkantziak konfiskatzeko.
Bilbora bueltan, lerrokatzeko agindu ziguten une hartan kuartelean
ginen guztioi. Ehundik gora izango ginen. Haiekin guztiekin
osatu zen Ramon Pellejero Konpainia; 1936ko uztailaren
18an Bilbon erori zen lehen nazionalistaren izenarekin bataiatu
zuten. Gure lehen misioa Murguia batailoia indartzea izan zen;
horretarako jo genuen Ondarroara.
Fronte hartan nengoela, kapitainak sukaldari izendatu ninduen;
zeregin horretan aritua nintzen Zallako destakamenduan
ere. Ondarroatik Bermeora joan ginen, Sollube menditik frontea
defendatzeko.
Bilbo frankisten esku erori zenean Santander aldera joan nintzen,
intendentzia-batailoiaren bila. Castrora iritsi ginelarik, gure
batailoia Laredon zegoela jakinarazi ziguten.
Santander ere erori zen. Ahal izan nuen bezala, arrasteko
baforeak atrakatzen zuten moilara gerturatu nintzen eta haietako
batean ontziratzea lortu nuen. Gure asmoa Asturias aldera abiatzea
zen, baina laster jabetu ginen ontzia Frantziako kostaldera
zihoala. Goiz erdian Arcachonera iritsi ginen. Portuko gidariak
Francisco Rabanedak
(zutik, eskuinean)
Pasaiako faxistak
gehien kezkatzen
zituen gizon hark,
delegatu lanak egin
izan zituen Trintxerpe
futbol taldean.
C.D. Trintxerpe.
I 129