Pasaia III - Pasaiako udala

36 I
sora ateratzekotan zirela, La Union sindikatuko tostartekoek
ezetz esan zuten, eurak ez zirela ontziratuko ELA sindikatuko
bi ontzikideak lehorreratu ezean. Kapitaina saiatu zen auzia
konpontzen, baina alferrik, eta orduan Itsas-Armadaren
Ordezkaritzari pasa zion abisua. Hark eskifaia osoa ontzitik
jaisteko agindu zuen. Berehala desegin zen tripulazioa.
El Dia egunkariak hala ekarri zuen egun haietako giroa
paperera: “Pasaiako portuko langileen aldarteak asaldatuta
daude oso, eta, agintariek –arrazoiaren eta legearen alde jarrita–
irtenbiderik eman ezean, ez litzateke harritzekoa alde bateko
eta besteko langileen artean aurrez-aurreko tamalgarriren
bat gertatzea. Garaiz gaude oraindik. Agintariek irmo nagusitu
behar dute langileen arteko liskarren gainetik”.
Langileen arteko liskar hartan gogoz kontrako protagonistetako
bat Severo Badiola Unzueta izan zen. Ondarroan jaioa
zen Badiola, baina 1919az geroztik Pasaian bizi zen eta
Herrera ontzian egiten zuen lan, makinista. Jose Migel
Barandiarani azaldu zionez 8 , eskifaiako gainerako kideek
jakin zuten ez zegoela La Union sindikatuan afiliatua, eta,
orduan, Astigarrabiak, La Union-eko idazkariak, bilerara deitu
zuen. Gogoan izan 1931ko greba eta heriotza haien ondotik
aldarrikapen bakarra geratu zela onartu gabe: La Union sindikatua
izatea arrantza-industrian lan egiteko ahalmena zuen
sindikatu bakarra.
Egoera horretan, eta sindikatu batean edo bestean afiliatzeko
askatasunaren alde indar eginez, Badiolak esan zion
Astigarrabiari ELAn militatzea aski arrazoitua zegoela. Dena
dela, La Union sindikatuko makinisten ataleko asanblada
baten aurrean ere defendatu behar izan zuen Badiolak bere
jarrera. Asanblada horretan, sindikatuan afiliatu zedin behartzeko,
ordezkari moduan aukeratu zuten patroiekin egitekoa
zen bilera baterako. Beste makinista bat kaleratu edo ez azter-
JUAN DOMINGO ASTIGARRABIA ANDONEGI
Donostian jaio zen 1901eko azaroaren 20an, familia liberal
baten altzoan.
1925. urtean eman zituen lehen pausoak alderdi komunistako
FederacionVasco Navarra delakoan. Errusiako Iraultzaren
norainokoak harrituta, Marxen lanak irakurtzeari ekin zion eta
Gaztedi Sozialistatik aldendutako batzuekin hasi zen hartuemanetan.
Estatu osoan barna ibili zen talde komunistak sortzen.
Hartu-eman estua izan zuen Pasaiako bizitza sozial eta
politikoarekin ere. Antza denez, Artola Enea etxean bizi
zen, Eskalantegi kaleko 34.ean; gaur egun Ignacio
Ormazabalen farmazia dagoen horretan. Sindikatuan zeukan
kargua eta ardura zela medio, 1931ko manifestazioko
protagonistetako bat izan zen. Guardia Zibilak zazpi langile
hil zituen protesta-ekitaldi hartan, hogeitaka manifestari
zauritu zituen eta hainbat lagun atxilotu. Astigarrabia bera,
artean.
tu behar zuten bilera hartan. Badiolak, ordea, ezezko sendoa
eman zion izendapenari. Hala azaldu zuen Badiolak berak
gertatutakoa: “Ontzia ateratzerako orduan, eskifaiako gainerako
kideek ezetz esan zuten, ez zirela nirekin aterako, ez nintzela-eta
euren sindikatukoa. Andonaegui etxeko ikuskariak
hartu zuen esku, Francisco Acebalek. Hark konpondu zuen
auzia, eta, azkenean, ontzia nirekin atera zen, hurrengo lehorreratzean
afera behin betiko trenkatzekotan. Itzuli ginenean,
ordurako bai baitzekien gertatutakoaren berri, La Union sindikatura
afiliatzeko erregutu zidan gure amak, nahigabe gehiago
ez izateko. Halaxe egin nuen, gorabehera guztien berri
Solidaridad de Trabajadores Vascos (ELA) sindikatuan eman eta
gero. La Union-en sartu nintzenean zuzendaritzako kideei ikusarazi
nien euren nahiak bete zirela, ELAk ez zuelako marinelak
ordezkatuko zituen atalik”.
Badiolaren arabera, ELA barruan arrantzaleen sekzioa eratu
zenean, ELAko edo solidarioen gain ezarritako presioa areagotu
egin zen. Union-ekoek uko egin zioten haiekin ontzi berean
ateratzeari. Armadoreek hasieran men egin zioten baldintza
horri, harik eta euretako batek, Sarriegik, solidarioak ez baina
unionistak lehorrean utzi zituen arte. Hala, huts-hutsik “solidarioekin”
osatu zuen eskifaia bat. Liskarrak gertatuko zirelakoan,
1932ko martxoan, SOVeko beste herri batzuetako sindikalistek
hartu zuten portua.
Berriro ere agintarien bitartekaritzak ekarri zuen egoera bere
onera, Sarriegiren pareja arrantzara atera aurretik
Gobernadore Zibilak bertan behera utzi baitzuen ontzien itsasoratzea,
auzia konpondu arte.
Konponbidea, Badiolaren hitzetan, halaxe etorri zen: “La
Union sindikatuak, azkenik, onartu egin zituen solidarioak
ontzietan. Harrezkero, errespetu gehiago izan zitzaien solidarioei”.
1936an, Euskadiko Partidu Komunistako idazkaria zela, Erri
Lan Zaingoko kontseilari izendatu zuen Jose Antonio Agirre
lehendakariak.
Bizkaia frankisten esku erori zenean, epaiketa egin zioten
Valencian. Espainiako Partidu Komunistako Batzorde
Zentralak berak epaitu zuen, aspaldidanik sarri samar jartzen
baitzuen auzitan Astigarrabiaren lana. Gobernu burges bati
laguntzea leporatzen zioten –Agirreren Gobernuari, alegia–
eta troskistatzat ere hartu zuten. Zigor moduan, ardurako kargu
guztietatik kendu zuten eta alderditik kanporatu.
1939an Marseillako portutik abiatu zen Panama aldera, baina,
azkenik, Kuban lehorreratu zen. 1950eko hamarkadan,
erbestea utzi gabe, Partidu Komunistan sartu zen berriro.
Franco jenerala hil eta urte batzuetara, Juan Domingo
Astigarrabia Euskal Herrira itzuli zen, eta Euskadiko Ezkerrako
Ohorezko Presidente izendatu zuten.
Jaioterrian bertan, Donostian hil zen 1989an, 88 urte zituela.