Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Biharamunean ere izan zen istilurik. Egunkari berak azaltzen<br />
duenez, “seigarren egunean Norteko trenbidean, Errenteria eta<br />
<strong>Pasaia</strong> artean gertatutako matxura konpondu behar izan zuten,<br />
errailaren zati bat altxatu egin baitzuten. Ekintza horren ondorioz<br />
hainbat lagun atxilotu zituzten. Uneotan agintari militarren<br />
esku daude, gertaeraren konbiktu eta aitorle”.<br />
Beste zenbait gertaeraren berri ematearekin bat egunkariak<br />
Komandantzia Militarraren ohar bat ere argitaratu zuen. Honela<br />
hasten zen: “Menpean hartua da guztiz matxinada-egoera. Soilik<br />
Donostian eta <strong>Pasaia</strong>n zegoen egoera hori... Eguerdian, <strong>Pasaia</strong>n,<br />
Asaltoko indarren tenienteak mugimenduak sumatu zituen<br />
komunisten artean, inguruko mendietara igotzen saiatzen ari<br />
baitziren. Haietako hainbat atxilotu zituen eta Donostiara ekarri.<br />
Arratsaldean, atxilotu hauek eta beste hogeita hamar, ehun bat<br />
guztira, Guadalupera eraman zituzten”.<br />
Grebalariak presionatzeko eta matxinoen mugimendua<br />
amaitzeko, “Komandanteak agindu zuen <strong>Pasaia</strong>ko zamaketarizerbitzuak<br />
militarizatzea, “zerbitzu publikotzat” hartuta. Portura<br />
egindako bisitaldian, inspektore militar bat izendatu du. Gaur,<br />
urriak 12, goizeko zortzietan haren aurrean aurkeztu beharko<br />
dute langile guztiek. Hala egiten ez dutenei ondorioak etorriko<br />
zaizkie”.<br />
<strong>Pasaia</strong>n uste baino geldoagoa izan zen lanerako itzulera –hala<br />
onartu zuen gobernadoreak berak– baina, antza denez, arratsaldean<br />
beren lanpostuetara itzultzen hasi ziren langileak.<br />
Halaxe bukatu zen <strong>Pasaia</strong>ko langile-mugimenduaren pasarterik<br />
ezezagunenetako bat. Sei lagun geratu ziren bidean, sei gutxienez.<br />
Guadalupeko gotorlekura eraman zituzten presoen artean,<br />
honako hauek behintzat han ziren: Ignacio Amiama, Francisco<br />
Amiama eta Juan Martinez Bergara antxotarrak, Mateo de la<br />
Fuente sanjuandarra eta Antonio González, Felix Lopez, Agustin<br />
Erostarbe, Narciso Urquijo, Francisco Saleta eta Manuel Lago<br />
trintxerpetarrak. Haien izenak ageri dira Guadalupeko gotorlekutik<br />
bertatik Udalera bidalitako idatzian. Eskari hauexek zituzten:<br />
“1.- Seme-alabei eta emazteei sorospena ematea, etxe askotan<br />
goseak akabatzen baitaude, bizitzeko oinarrizkoena ere falta<br />
dutela, 2.- Halakoa da gure egoera, etxerik gabe uzteko arriskua<br />
ikusten baitugu, hemen gauden bitartean ezin dugulako etxebizitzarik<br />
ordaindu”.<br />
Halaxe agurtu ziren, euren eskakizunak bidezkoak zirelakoan,<br />
ezezkorik ez jasotzeko konfiantzarekin.<br />
Pasaitar talde honetako kideak herriko falangistek gerora egindako<br />
zerrenda beltzetan agertu ziren; gehienak partidu komunistako<br />
kide nabarmenak bezala sailkatu zituzten, edo CNTkoak<br />
bestela; Erostarbe, berriz, Uníos Hermanos Proletarios (UHP)<br />
aliantzako burutzat jo zuten, eta “oso terrorista gaiztotzat”. Hala<br />
ñabartzen da zerrendan, haren izenaren ondoan.<br />
Langileak euren lanpostuetara itzuli zirenean, Gobernuak<br />
erantzun egin zuen: hainbat gerra-kontseilu egin zituen eta ezke-<br />
rraren langile-zentro ia guztiak itxi, zortzi hilabete eta urtebete<br />
bitarteko tartean. Sindikatuen jarduera guztiak bertan behera<br />
geratu ziren 1935eko erdialdea arte 30 .<br />
4.2 Soviet gorria eta musulmanen<br />
Meca: Trintxerpe egoeraren<br />
laburbildua<br />
Baina beharbada <strong>Pasaia</strong>n bizi zen iraultza-atariko giroa argien<br />
islatu zuen artikulua El Dia egunkari nazionalistak 1936ko urtarrilaren<br />
12an argitaratu zuen editoriala izan zen. Idatzian, batere<br />
azpi-jorrarik gabe, misiolariak ekarri eta Trintxerpeko auzoa<br />
ebanjelizatzea eskatu zuen kasik artikulugileak. Herrian sindikatuetan<br />
bildutako jendearen datuak ere eman zituen, halakoetan<br />
sindikatuen artean izaten diren kopuru dantza eta gorabehera<br />
ohikoekin. Hori bai, komunisten protagonismoa gutxitzen saiatu<br />
zen El Dia. Gogora dezagun, arestian aipatu dugunez, <strong>Pasaia</strong>ko<br />
portuan munta handiko greba egiten ari ziren garaian gertatu<br />
zela faxisten altxamendua.<br />
Trintxerpe izan zen<br />
langile borrokaren<br />
gunerik garrantzitsuenetako<br />
bat 1934ko gertakarietan.<br />
<strong>Pasaia</strong>ko<br />
Agintaritzaren<br />
argazki-artxiboa.<br />
I 73
Change language