Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10<br />
i<br />
A<br />
ekoizpena hazten joan zen: lehen hamarkadan 3 ontzi eraiki<br />
zituzten eta 1930eko hamarkadan 42. Hazkunde horren lekuko<br />
eta erantzule dira aurrez aipatutako lantegi guztiak.<br />
Bestalde, agerikoa da denborak aurrera egin ahala orekatuz<br />
joan zirela egurrez eta altzairuz egindako ontziak, eta ikatza<br />
edo gasolioa erabiltzen zutenak ere bai. Hortxe datua: 1930ko<br />
hamarkadan 21 izan ziren ikatza erabiltzen zuten ontziak, eta<br />
beste horrenbeste gasolioa erabiltzen zutenak.<br />
1.3 Portuko jarduerak<br />
B<br />
1<br />
K<br />
XX. mendearen hasieran bi zutabe nagusitan oinarritzen zuen<br />
portuak bere indarra: alde batetik, errepide eta trenbide lotura<br />
ezin hobeak zituen, Estatuko igarotze-porturik hoberenetako<br />
bat bihurtzeraino; eta bestetik, zabaltzeko eta hedatzeko aukera,<br />
ordurako mugatu samarra portu askotan. Hala, adibidez,<br />
hainbat puska jan zitzaizkion itsasoari, Antxoko moila besteak<br />
beste, eta hainbat biltegi eta laguntzarako industria kokatu<br />
ziren Herrera inguruetan.<br />
Nolanahi ere, jabeen aldaketak ez ziren oso mesedegarriak<br />
portuaren etorkizunaren inguruko irizpideak bateratzeko.<br />
XIX. mendearen amaieran, finantza-talde frantziar baten mende<br />
zegoen portua. Crédit Mobilier-en inguruan antolatua<br />
zegoen taldea, eta Pereire-tarrak ziren buru. Ardo eta likoreak<br />
esportatzeko interesa zeukaten batez ere. Haien eskutik hartu<br />
zuen portuak Sociedad General del Puerto de Pasajes izena.<br />
Urte haietan biltegi eta gordailu ugari sortu ziren ikatza, egurra<br />
eta abar gordetzeko. Baina 1891tik aurrera aldatu egin zen<br />
egoera. Inportazioak jaitsi egin ziren, batez ere Erresuma<br />
Batuko ikatzarena. Galera handia zen hura: Asturiasko harri-<br />
C<br />
9<br />
8<br />
J<br />
7<br />
katzarekin batera, porturatzen zen bolumenaren %50etik<br />
gora osatzen baitzuen ikatz britainiarrak. Harrezkero eta 1913<br />
arte, halako apalaldi bat izan zuen portuak eta, ondorioz, ekimen<br />
pribatuaren inbertsioak –eurek zuzentzen zuten portuaren<br />
norantza– hutsaren hurrengoa izan ziren. Gipuzkoako<br />
Foru Aldundiak indartu egin behar izan zuen bere babesa.<br />
Aldi bertsuan zabaldu zen portua Estatuari itzultzeko espedientea.<br />
1926 eta 1927 urteetan zehar burutu zen itzultze<br />
hori: 1926an eratu zen portuko lanen batzordea, Junta de<br />
Obras del Puerto, eta urtebete geroago hasi zen batzorde hori<br />
portua kudeatzen.<br />
Bitartean, portuak jarraitu egiten zuen beste merkatu batzuetarako<br />
ateak zabaltzen. 1913tik aurrera Estatu osoko paperfabrikek<br />
behar zuten egur-pastaren erdia baino gehiago<br />
<strong>Pasaia</strong>ko portutik sartzea lortu zen. 1930ko hamarkadan<br />
%70era ere iritsi zen kopuru hori. Portuarekin lotura estua izan<br />
zuen beste industria bat porlanarena izan zen. <strong>Pasaia</strong>ko portutik<br />
ateratzen ziren Añorgako Cementos Rezola eta Olaztiko<br />
Cementos Portland S.A. lantegietako produktuak.<br />
Zamalanetako merkantzia-trafikoa etengabe hazi zen gure<br />
moiletan; gorakada horrek argi erakusten du <strong>Pasaia</strong>ko portuak<br />
zer-nolako garrantzia izan zuen XX. mendeko lehen hamarka-<br />
GARAIA MERKANTZIEN<br />
TONA-KOPURUA<br />
1900. urtea 225.287 tn.<br />
1910. urtea 376.050 tn.<br />
1920. urtea 487.694 tn.<br />
1930. urtea 818.048 tn.<br />
I<br />
H<br />
D<br />
6<br />
5<br />
G<br />
ii<br />
F<br />
4<br />
2<br />
“Plano General del<br />
deslinde de la playa<br />
de la Herrera, propia<br />
de la MN y ML<br />
Provincia de<br />
Guipúzcoa”. 1860.<br />
urtekoa.<br />
BASERRIAK<br />
1 Etxeberri<br />
2 Altunaenea<br />
3 Bentagoia<br />
4 Bentabea<br />
5 Gomistegi<br />
6 Azkuenea<br />
7 Illunbe<br />
8 Trintxer<br />
9 Araneder<br />
10 Ferrer-en<br />
landetxea<br />
LUR-JABEAK<br />
A Manuel Otsoa<br />
de Orobio<br />
B Miguel Antonio<br />
Casares<br />
C Gabriel Maria<br />
Lafit<br />
D Pedro Roteta<br />
E Jabiera<br />
Altunaren<br />
oinordekoak<br />
F Ignacio Maria<br />
Urdiñola<br />
G Donemiliagako<br />
markesa<br />
H Ignacio<br />
Laskibar<br />
I María Josefa<br />
Segurola<br />
J Manuel Otsoa<br />
de Orobio<br />
L Joaquin Ferrer<br />
BESTELAKOAK<br />
i Gatzagako<br />
harri-lubeta<br />
(Gatzaga-<br />
Mirabarkera<br />
bitarteko<br />
pasabidea)<br />
ii Ontziralekua<br />
Gipuzkoako<br />
Protokolo<br />
Historikoen<br />
Artxiboa (GPHA)<br />
(Oñati): 3/3221<br />
E<br />
3
Change language