Pasaia III - Pasaiako udala

“Muelles y Almacenes
para Vapores de Pesca”,
alegia, arrantzako
baforeentzako kaiak
eta biltegiak antolatu
zituen enpresaren
instalakuntzak.
Pasaiako
Agintaritzaren
argazki-artxiboa.
32 I
osatzen zuten batzordea: ontzi-patroien aldetik Andres Perez
Lijok; makinisten aldetik, Ramon Rodriguez Rodriguezek;
marinelen aldetik, Serafin Lago de Andresek, eta suginen aldetik,
Emiliano Rosales Davilak.
Arratsalde hartan bertan, Gobernadorearen ohar batek albiste
ematen zuen ia Gipuzkoa osoan gerra-egoera jasotzeko erabakia
hartu zutela, Lezon, Pasaian, Errenterian eta Donostian
izan ezik. Jarraian, atxiloketa gehiago izan zirela jakinarazten
zuen idatziak. Atxilotuak, zehazki, hauek izan ziren: Lucio
Andiano Martinez, Romualdo Lacalle Zamora, Apolinar Otxoa
Orradre, Santiago San Martin Dominguez, Jose Maria Lizaraso
Urruti eta Antonio Robles de Paco. Eta, ohar berean, Juan
Miranda Aldunain, Diego Zarco Espiridion eta Pedro Alonso
Martinez aske utzi zituztela argitzen zen.
Ekainaren 3an, Pasai San Pedroko irakasleek harpidetza
publikoa egitea proposatu zuten, eskolan jangela bat sortzeko
eta han marinelen seme-alabei egunean otordu bat emateko.
Izan ere, greba luzatzen ari zela-eta, marinel batzuk premia
gorrian zeuden. Proposamenak harrera beroa izan zuen: herriharpidetza
bidez berehala bildu ziren 800 pezeta aipatutako
helbururako. Hurrengo egunean, Pasaiako Udalak erabaki
zuen 100 pezeta ematea eskolako jangelari. Beste horrenbeste
egin zuen La Union sindikatuak, 1.000 pezetako ekarpenarekin.
Egun batzuk geroago, Sociedad Recreativa
Sampedrotarra elkarteak emanaldi bat eskaini zuen Antxoko
Moderno zineman, sarrerako diruarekin arrantzaleen grebak
sortutako ondorioak ahal zen neurrian leuntzeko.
Ekainaren 9an, Gobernuak arrantzale pasaitarren auzian
erabakitako laudoa argitaratu zuen Gaceta-k. Erresoluzioa
aztertu ondoren, arrantzaleek erabaki zuten biharamunean,
ekainak 10, ontzietara igotzea, eta, normaltasun osoz, lanera
itzultzea.
Ekainaren 12an Pasaiako arrantzako ontzidia itsasoratu egin
zen. Halaxe amaitu zen hamabostaldi luze bat iraun zuen
gatazka.
Garai hartan La Union sindikatuko idazkari zenak, Juan
Astigarrabia komunistak, utzi zuen lekukotzarik egun hauetaz,
eta baita Pasaiako arrantza sindikatuaren idazkaritzara eraman
zuten nondik norakoez ere 7 .
“Al día siguiente de proclamarse la República salimos de la
cárcel, y, en seguida, me encuentro con que los pescadores
de Pasajes, los de altura, formaban un sindicato de cuatro mil
asociados, compuesto por su sección de maquinistas y fogoneros,
patronos de pesca y costa, marineros rasos, rederos,
(…) Vienen a buscarme para que me ponga al frente del sindicato,
y les digo yo: “¡pero bueno! si la mayoría de los elementos
sindicados ahí son anarquistas. ¿Como es que buscan
a un comunista”. Dicen: “no, es que tenemos confianza en ti
y tú tienes experiencia en estas cosas”. Consulto con el partido
y me dicen que tenía que hacerlo. Realmente, el sindicato
exigía que uno hubiera estado enrolado en un barco pesquero,
me enrolé en un barco pesquero e hice un viaje hasta
Castro Urdiales. Al regreso ya había cumplido una de las estipulaciones
básicas del reglamento. Les dije: “el día primero
de mayo vamos a declarar la huelga” (…) Nosotros pedíamos,
entre otras cosas, un salario de trescientas pesetas al mes, y un
descanso, cuando se llegaba a tierra, de tantos días como
domingos hubieran pasado en el mar los marinos. Esas eran