Pasaia III - Pasaiako udala

erakunde armatuen jarduerak Gobernuak ohitura errepresiboak
biziagotuz erantzun zuen.
Espainiar estatuaren trantsizioa erregimen autoritario batetik
demokrazia sendo baterainoko trantsizio baketsuaren
paradigmatzat jo izan bada ere, oposizioak adostasuna lortu
nahian gauza garrantzitsu askotan amore eman behar izan
zuen. Gizarteak behin eta berriro egiten zituen amnistiaeskaerak
1976ko eta 1977ko Amnistia Legeetan gauzatu
ziren. Hala ere, amnistiak, jarduera politikoengatik zigorturikoengan
ez ezik, diktaduraren garaiko errepresioan ardurarik
izan zuten agintari, funtzionario eta ordena publikoko eragileengan
ere izan zuen eraginik, horrelako ekintzak burutu
zituztenei erabateko inpunitatea gozatzen utzi zietelarik: “los
delitos y faltas que pudieran haber cometido las autoridades,
funcionarios y agentes del orden público, con motivo u ocasión
de la investigación y persecución de los actos incluidos
por dicha ley” 80 . Lege hau hainbatek ‘ahanzturaren itun’
inplizitutzat har dezakete; ‘puntu eta kitoko legea’ bezala;
orbaintze faltsutzat alegia.
‘Errekontziliazio nazionalaren’ mitoak gizabanakoen isto-
rioak isilarazi zituen, barkamenak eta adiskidetzeak era egokian
inoiz landu ez zen dimentsio pertsonala ere badutela saihestuz.
Barkazio prozesua eta errekontziliazio nazionala biktimek
egia ezagutzean, justizia egitean eta kalteak posible diren
heinean konponbidea ematean soilik gauzatu daitezke 81 .
Biktima batzuek beste batzuekiko jasan zuten diskriminazioari
amaiera emateko hainbat neurri hartu ziren, baina ez zioten
eragindako kaltea konpontzeari ekin, ezta gatazkaren amaieratik
bide-bazterretan zeutzan milaka eta milaka gorpuzkinak
bilatu, lurpetik atera eta identifikatzeari ere.
Diktadura amaitzean, Euskal Herriko zenbait herritan deshobiraketa-lan
bakanak burutu ziren. Guzti hauek elkarren artean
koordinatu gabe eta ezaugarri komun batekin: alde batetik instituzioen
inolako babes eta bitartekorik gabe eta bestalde metodologia
zientifikorik jarraitu gabe. Ahalik hautsik gutxiena
harrotuaz.
1981eko otsailak 23an Guardia Zibil talde batek espainiar
parlamentua asaltatu zuen. Antonio Tejero teniente koronela
izan zen, pistola eskuan, hemizikloan sartu eta Diputatuen
Ezkerrean: Dionisio
Puyren aurkako Gerra
Kontseilua. Beste askori
bezala, Matxinada
Armatua egotzi zioten
legezko gobernua defendatzeagatik.
Frankisten
okupazioak ez zion atzera
eragin, salaketan jasotzen
den moduan.
Eskuinean: Telesforo
Goienetxearen heriotzazigorra,
konmutatua.
Aranzadi-Eusko
Jaurlaritzako Gizarte
Gaiene eta Etxebizitza
saila: “Localización de
documentación de personas
privadas de libertad
durante la Guerra Civil y
la posguerra”
Aranzadi-Eusko
Jaurlaritzako Justizia, Lan
eta Gizarte Segurantza
saila “Proyecto de investigación
y localización de
fosas de las personas desaparecidas
durante la
Guerra Civil”.