Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Pasaia III - Pasaiako udala
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Herriaren eta klase politikoaren babes falta hori dela eta,<br />
1930ko urtarrilaren 30ean osatutako Gobernuak behinbehinekoa<br />
izateko zantzu garbiak zituen. 1931ko otsailean,<br />
juxtu urtebeteren buruan, Berenguerrek Aznar almirantearen<br />
esku utzi zuen boterea, Monarkia jada hondoa jotzear<br />
zela. Hala azaldu du Miguel Artola historialariak ere 21 :<br />
“1930ean alderdi dinastikorik gabe geratu zen Monarkia,<br />
babesik gabe hortaz, eta Gipuzkoan hauteskundeetan irabazle<br />
atera ziren indar bakarrak juxtu sistemak 1923 arte<br />
baztertu eta 1930 arte jarduera oro etetera behartu zituen<br />
haiek izan ziren”.<br />
Exekutibo berriari zeregin argia eman zitzaion: 1931ko apirilaren<br />
12ko hauteskundeak deitzea eta antolatzea. Haien<br />
emaitza izan zen II. Errepublikaren aldarrikapena.<br />
Udal hauteskundeak –1931ko apirilaren 12a<br />
Udal hauteskundeek <strong>Pasaia</strong>n izan zituzten hainbat berezitasun<br />
ulertzeko, beharrezkoa da garai hartan indarrean zegoen<br />
1907ko abuztuaren 8ko Hauteskunde Legearen zenbait xedapen<br />
oinarrizko aztertzea:<br />
1. Botoa emateko eskubidea 25 urtetik gorako gizonentzat<br />
mugatua.<br />
2. Sufragio zuzena. Udal hauteskundeetan barrutika zuzendutako<br />
gehiengoaren ordezkatze-sistema aplikatu zen, boto<br />
plural mugatuarekin. Horrek gutxiengoen ordezkaritza<br />
ahalbidetzen zuen. <strong>Pasaia</strong>n, orduan indarrean zen legediaren<br />
arabera, 14 zinegotzi aukeratu behar ziren: lau<br />
Donibaneri zegozkion, 5 San Pedro-Trintxerperi eta beste 5<br />
Antxori.<br />
3. Izendatutako zinegotzi kopurua aukeratu beharreko zinegotzi<br />
kopurua baino handiagoa ez zen barrutietan, automatikoki<br />
aukeratzen zituzten izendatutako zinegotzi horiek<br />
(29. art.). Artikulu hau beteta, adibidez, Pasai Donibanen ez<br />
zen hauteskunderik egin, eta apirilaren 5ean zuzenean<br />
zinegotzi aukeratu zituzten barruti hartan aurkeztu ziren<br />
laurak: Antonio Puy Saiz, Isidoro Olaziregi, Basilio Perez de<br />
Arenaza eta Juan Etxarri.<br />
Hiru ziren, beren kabuz edo koalizioan, hauteskundeetara<br />
aurkeztu ziren indar politikoak: Katoliko-Monarkikoak (C-M),<br />
Batasun Errepublikar-Sozialista eta ANV (CR-S-ANV) eta<br />
Partidu Komunista (PC).<br />
HAUTESKUNDEETAKO EMAITZAK PASAI ANTXON<br />
Genaro Gal Iguaran CRS-ANV 230 boto<br />
Ignacio Uria Etxeberria CRS-ANV 227 boto<br />
Adrián Salaberria Gezala CM 202 boto<br />
Luis Obeso Rojo CRS-ANV 179 boto<br />
Pedro Miguel Lapazaran Salaberria CM 165 boto<br />
Aukeratuak ez, baina hautagaiak izan ziren ondorengo hauek ere: Ignacio Iraola<br />
Zunzunegi (163 boto), Esteban Salazar Benitez (51 boto), Jose Sasiain Altuna<br />
(49 boto) eta Jose Viana Urkia (boto 1).<br />
HAUTESKUNDEETAKO EMAITZAK PASAI SAN PEDRON<br />
Antonio Marin Sabate CRS-ANV 155 boto<br />
Agustín Aldalur Bidaurreta CM 154 boto<br />
Antonio Inda Arrillaga CM 149 boto<br />
Lorenzo de Lucas Puente CRS-ANV 147 boto<br />
José Mª Bergara Goenaga CM 146 boto<br />
Aukeratuak ez, baina hautagaiak izan ziren ondorengo hauek ere: Astigarraga<br />
Mendizabal (90 boto), Lorenzo Artola Lazaro (43 boto), Jose Astigarraga<br />
Gorostola (10 boto), Venancio Agirre Ageo (8 boto) eta Eugenio Zapirain Berra<br />
(1 boto).<br />
Datu horien argitan, Errepublikar-Sozialisten eta ANVren<br />
arteko Koalizioak bost zinegotzi lortu zituen (3 Antxon: Gal,<br />
Uria eta Obeso, eta 2 San Pedron: Marin eta de Lucas); eta<br />
Koalizio Katoliko-Monarkikoak beste bost (2 Antxon:<br />
Salaberria eta Lapazaran, eta 3 San Pedron: Aldalur, Bergara eta<br />
Inda).<br />
Hauteskunde eguna lasaia izan zen <strong>Pasaia</strong>n, nahiz eta prentsak<br />
(ikus apirilaren 12ko La Voz de Guipuzcoa-ren kronika)<br />
hautesle pasaitarrei ohartarazi bazirela zenbait irregulartasun<br />
UPren boto-txartelekin (Union Patriotica, Primo de Rivera diktadoreak<br />
sustaturiko alderdi ultraeskuindarra).<br />
Hiri handietan eta hirigune nagusietan errepublikarrek irabazi<br />
zutela jakin zenean, eta Antxon bertan ere errepublikarsozialisten<br />
eta ANVren koalizioa gailendu zela ikusirik, hainbat<br />
pasaitar Antxoko Hamarretxeta kalean bildu ziren, eta<br />
Errepublika aldarrikatu zuten publikoki. Halaxe gertatu zen<br />
ordu batzuk lehenago Eibarren, Donostian edo Madrilen,<br />
adibidez. Pedro Rubiok etxeko balkoian jarri zuen bandera<br />
errepublikarra, eta horretan zela, Puertolas inprimatzailea<br />
elkartu zitzaion, zentro errepublikarreko zuzendaritzako<br />
kidea 1912-13 urteez geroztik. Balkoitik hainbat “biba!” eta<br />
“gora!” oihukatu ziren Errepublikaren alde, bandera astinduaz<br />
batera.<br />
Alfonso X<strong>III</strong>.a <strong>Pasaia</strong>n<br />
lehorreratzen.<br />
I 57
Change language