ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

Multihulls
Catamarans
Catamarans hebben een relatief lange waterlijnlengte en in het geheel geen ballast, en
hebben daardoor een grote koersstabiliteit. De druk op het roer is relatief laag, dus zijn ze
gemakkelijk te sturen.
In vlagen accelereren echter ze veel sneller dan een monohull, waardoor de schijnbare
windhoek plotseling en sterk varieert. Het omgekeerde geldt als de wind wegvalt: de vaart gaat
er snel uit waardoor de wind achterlijker inkomt. Het principe is als volgt: als een monohull in
een vlaag komt, krijgt deze helling en de vaart neemt iets toe, zodat de schijnbare wind maar
iets voorlijker inkomt. Een multihull helt niet maar accelereert snel: de schijnbare wind komt
dan opeens veel voorlijker in.
Dit verklaart waarom catamaranzeilers uitsluitend op een stuurautomaat vertrouwen. Op
lange reizen kan een windvaanstuurinrichting echter nuttig zijn.
Een servo-pendulumsysteem kan een catamaran perfect sturen. Door het grote
snelheidspotentieel kan het pendulumroer veel stuurkracht genereren. Zolang de windkracht en
de windhoek constant blijven, functioneert de windvaan goed als stuurimpulsgenerator. Bij
vlagerige of draaiende wind werkt het minder: de windvaan is dan veel te onrustig. In deze
omstandigheden kan de windvaan worden weggehaald en worden vervangen door een kleine
stuurautomaat (kuipstuurautomaat).
Deze 15 m. catamaran in Las Palmas zeilde rond de wereld met een
Windpilot Pacific.
Een servo-pendulumsysteem kan duidelijk alleen goed functioneren als de
stuurkrachtoverbrenging naar het hoofdroer soepel verloopt. Op een catamaran is gewoonlijk
de afstand tussen het stuurwiel en de achterstevens erg groot. Het is hier geen optie de
stuurlijnen via een wieladapter naar een stuurwiel te leiden. De koppeling aan de noodhelmstok
werkt alleen als de wielbesturing kan worden afgekoppeld; dit houdt uiteraard in dat de
roerganger in geval van nood de noodhelmstok gemakkelijk moet kunnen bereiken om daarmee
te sturen.
Een betere oplossing is om de mechanische verbinding tussen de beide roeren los te nemen,
waarbij het ene roer voor handmatig sturen aan het stuurwiel blijft gekoppeld en het andere
roer via de noodhelmstok en de stuurlijnen door het servo-pendulumsysteem wordt bediend.
Hydraulische stuurinrichtingen kunnen op dezelfde wijze aan de vaan worden gekoppeld.
Hulproersystemen en dubbelroersystemen zijn voor catamarans ongeschikt. De achterste
dwarsboom zit hoog boven het water zodat het moeilijk is om de vaan voldoende dicht op het
water te monteren. Zelfs indien dit wel mogelijk zou zijn, is het hulproer erg kwetsbaar voor
aanvaringsschade met drijvende voorwerpen
104