ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

Fig 5.21 Deze figuur gebruikt dezelfde formule als Fig. 5.14, maar hier wordt de
bootsnelheid in plaats van het koppel afgezet tegen de kracht. Er wordt uitgegaan van een
draaihoek van het pendulumroer van 6°, hetgeen met opzet aan de hoge kant is om de
theoretisch mogelijke trekkracht te illustreren. Draaihoeken van 0-3° zijn realistischer,
aangezien de benodigde trekkracht op het hoofdroer van een goed getrimde boot veel lager
ligt. Hoe slechter getrimd, hoe meer trekkracht nodig is op het hoofdroer; dus hoe groter de
draaihoek die het pendulumroer nodig heeft voordat de windvaan het signaal geeft dat de
boot weer op de gewenste koers ligt en het pendulumroer of de pendulumarm weer
midscheeps kan komen. Dit houdt automatisch een grotere gierhoek in. Hoe sneller het
systeem reageert, hoe strakker de koers zal zijn.
Voor boten waarvan de snelheid gemaximeerd is als functie van de waterlijnlengte, stopt
de in de figuur geplotte curve als de boot de rompsnelheid heeft bereikt.
Voor boten waarvan de maximumsnelheid veel hoger ligt of zelfs onbeperkt is (ULDB’s,
catamarans) loopt de curve door. Een windvaanstuurinrichting moet het oploeven opgeven
als de acceleratie van de boot tijdens het afvallen zo groot is dat de schijnbare wind van
voren inkomt en de windvaan niet langer kan aangeven wat er aan de hand is en dus ook
geen corrigerende roerbeweging inzet (zie de uitersten van windvaanbesturing).
Onthoud: Je kunt een planerende boot niet aan een windvaanbesturing overlaten, aangezien
de hierboven aangegeven principes een betrouwbare stuurimpuls uitsluiten. Het gevaar van
een klapgijp is als de windvaan gedesoriënteerd raakt steeds aanwezig; alleen een erg
onverantwoordelijke schipper riskeert het verlies van zijn mast om minder lang te hoeven
sturen.
Oceaanzeilraces
De ervaring met ultralight displacement boats (ULDB’s) van alle afmetingen heeft geleerd
dat het snelheidpotentieel van deze laagvliegers gewoon te groot is om op windvaanbesturing
te kunnen vertrouwen. Iedere verandering in windsnelheid leidt aan boord van zulke
snelreagerende boten tot een verandering in de bootsnelheid waardoor vervolgens de schijnbare
windhoek verandert. Door de acceleratie en vaartvermindering van de boot in vlagen en
flauwtes verschuift de schijnbare windhoek steeds naar voren of naar achteren. Een stuurvaan
92