ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

H-vaan:
Een H-vaan die om een horizontale as draait, krijgt door de wind een grote uitslag, soms
zelfs van 90°, waarna hij tegen zijn eindstop komt. De wind oefent maar op één kant van de
vaan kracht uit, en de uitslag wordt meer door de windsterkte dan de windhoek bepaald. Het
gevolg daarvan is een slechte demping, omdat de vaan pas naar zijn middenpositie teruggaat
als de boot weer op koers is en de wind bij de onderkant van de vaan kan om die weer rechtop
te duwen. De vaan houdt daardoor de stuurimpuls te lang aan, d.w.z. wordt te laat gedempt.
Als je de horizontale as laat hellen, d.w.z. dichter naar de verticale as brengt, maakt dit het
systeem minder gevoelig; het signaal tot koersverandering wordt minder groot omdat de
luchtstroom eerder langs de onderkant van de vaan komt en de uitslag van de vaan wordt
vertraagd.
Marcel Gianoli, één van de al eerder genoemde pioniers, heeft een essentiële bijdrage aan de
ontwikkeling van de windvaanbesturing geleverd door een hoek van 20° te noemen als de
optimale hellingshoek voor de horizontale windvaanas.
Karakteristieken van de drie typen windvaan:
H-vaan V-vaan H-vaan, 20°
kracht groot klein matig
bereik groot klein matig
stand in de wind onstabiel stabiel gemiddeld
ruimtebeslag/draaicirkel groot groot matig
gevoeligheid hoog laag gemiddeld
demping licht groot gemiddeld
43
Een H-vaan die om een helemaal
horizontale as draait, kan tot 90° zijdelings
uitslaan voordat de wind bij de onderkant
van de vaan kan om de dwarsbeweging te
vertragen of te dempen. De stuurimpuls is
te sterk.
Een V-vaan die om een verticale as
draait, kan niet meer dan zo’n 10° worden
verdraaid, gelijk aan het aantal graden van
de koersafwijking. Het stuursignaal is te
zwak.
Een H-vaan met een 20° hellende as
vormt het optimale evenwicht tussen
goede sturing en goede demping.
Vrijwel alle H-vanen maken van dit principe gebruik. Er zijn twee hoofdcategorieën:
1. H-vanen die een vaste stand van 20° hebben: Atoms, Fleming, Monitor, Mustafa,
Navik, Cap Horn, Sailomat); en
2. H-vanen die vrij instelbaar zijn, waardoor ze aan verschillende windsterkten kunnen
worden aangepast om beter te sturen, d.w.z.: meer rechtop bij zwakke wind, en meer
helling bij sterkere wind (Aries, BWS, Hydrovane, Windpilot Pacific).
1. Door het aanpassen van de hellingshoek van de vaan wordt de arm voor de wind
veranderd. Een vaan die rechtop staat geeft een sterker signaal bij licht weer door de