ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

Afmetingen en gewicht
Jarenlang hebben de omvang en het soms aanzienlijke gewicht van servopendulumsystemen
vele potentiële kopers doen besluiten om naar iets anders uit te zien. Deze
nadelen behoren nu tot het verleden: waar een conventioneel systeem soms rond de 35 kilo
woog, legt een modern systeem maar 20 kilo in de schaal – en is bovendien op de belangrijkste
onderdelen aanzienlijk sterker.
Voordelen en nadelen
Alle servo-pendulumsystemen hebben als sterk punt gemeen dat hun enorme servo-kracht –
uiteraard bij een goede overbrenging – genoeg is om boten tot 18 meter te sturen. Normaal
gesproken zal een servo-pendulumstuurvaan de boot sturen zolang die vaart heeft en zolang
het langsstromende water genoeg kracht heeft om het pendulumroer opzij te drukken. De
kracht van servo-pendulumsystemen overtreft die van eenvoudige hulproersystemen enkele
malen.
Een nadeel van dit type stuurvaan is de zorgvuldigheid waarmee de stuurlijnen moeten
worden opgetuigd. Slecht geleide stuurlijnen maken het systeem minder efficiënt en kunnen er
zelfs de oorzaak van zijn dat het systeem niet functioneert. Omdat de doorloop van de lijnen
door de blokken slechts 25 cm. bedraagt hebben lange, ver omgeleide stuurlijnen
onvermijdelijk een nadelige invloed op de stuurprestatie. Wanneer het systeem voor wat betreft
de lijnendoorloop geen reservecapaciteit heeft, is het onvermijdelijk dat het schip in
veeleisende situaties uit het roer zal lopen. De overbrenging is bij wielbesturing altijd
moeilijker; de mate waarin hangt af van het betreffende systeem.
In de praktijk is de overbrenging van de stuurkracht naar het stuurwiel in een middenkuip
erg moeilijk, omdat daarvoor zulke lange lijnen nodig zijn: de weg van de overbrenging is te
lang. Het gebruik van roestvrijstalen kabels brengt hier enig soelaas, maar brengt weer andere
problemen met zich mee, zoals de slijtage op keerblokken.
Een servo-pendulumstuurvaan kan niet als noodstuurinrichting worden gebruikt: het is
onmogelijk om de pendulumarm te fixeren en bovendien is het pendulumroer toch te klein om
er in moeilijke omstandigheden enigszins acceptabel mee te kunnen sturen. Een pendulumroer
met een oppervlakte van 0,1 m² kan in een ruwe zee, wanneer het hoofdroer het heeft begeven,
onmogelijk de boot sturen. Een servo-pendulumvaan is niet ontworpen op de belasting bij
gebruik als noodroer. Als de fabrikant niettemin gebruik van het systeem als zodanig
aanbeveelt, zullen aanzienlijke verstevigingen nodig zijn om de pendulumarm te kunnen
fixeren.
Bij de Sailomat 601 geschiedt dat met lijnen aan weerszijden die aan de achterpreekstoel
worden vastgezet. Het roer en de schacht zijn verstevigd om ervoor te zorgen dat het roer niet
afbreekt als de lijnen zijn vastgezet, maar deze versterking maakt dat het pendulumroer
zwaarder is in het gebruik als zelfstuurinrichting (zie Gevoeligheid).
Het pendulumroer van een MONITOR kan door een groter noodroer worden vervangen. De
schacht moet dan met 6 lijnen worden vastgezet.
Servo-pendulumsystemen met V-vaan: Hasler, Schwingpilot
Servo-pendulumsystemen met H-vaan:
a) Demping met conische tandwielen: Aries, Fleming, Monitor, Windpilot Pacific;
a. Andere vormen van demping: Cap Horn, Sailomat 601, Navik, Atoms.
83