ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

De tijden zijn voorgoed voorbij waarin traditionele Aries-systemen onderhouden moesten
worden door de met rode verf gemarkeerde punten regelmatig te oliën. Geen enkele zeiler zou
dat nu nog accepteren. Windvaanstuurinrichtingen zijn nu robuust, duurzaam en weinig
veeleisend in onderhoud. De slijtage is absoluut minimaal, en als ze niet al te dicht in de buurt
van havenmuren komen kunnen veel systemen het wel 30 jaar of meer uithouden. Windpilotsystemen
komen vaak met nauwelijks zichtbare slijtage terug van wereldomzeilingen, zelfs als
de boot tijdens de reis één of twee keer is platgeslagen.
Het minimaal onderhoud omvat de regelmatige reiniging van de lagers en het checken van
alle bouten en schroeven. De windvaan en het roerblad zullen van tijd tot tijd een laagje verf
nodig hebben.
Waarschuwing: het oliën of smeren van kunststoflagers kan tot problemen leiden doordat
het materiaal plakkerig wordt of een chemische reactie met zout water aangaat, waardoor de
goede glij-eigenschappen verdwijnen.
Tip: Overal waar beslag in de tuigage en op de rondhouten is geschroefd blijven de
schroeven jarenlang gemakkelijk weer los te krijgen als ze met wolvet (lanoline) zijn
gemonteerd. Lanoline is de substantie die een schapenvacht in de regen waterafstotend houdt.
Iedere boot zou een pot lanoline aan boord moeten hebben – het is ook heel goed als
handcrème! Een andere manier om allerlei elektrolytische corrosie tussen verschillende
materialen te voorkomen is om Duralac montagepasta op het contactoppervlak te gebruiken
Zelfbouw
In boeken over zelfsturing van twintig jaar geleden werd aan het onderwerp van
zelfgebouwde windvaanstuurinrichtingen een heel hoofdstuk gewijd. Maar twintig jaar geleden
was de gemiddelde bootlengte nog zodanig klein dat zelfbouw een praktisch haalbaar
alternatief was. De gemiddelde lengte van de tegenwoordige zeegaande jachten benadert de 12
meter en veel grotere jachten komen algemeen voor. De meeste eigenaars hebben tegenwoordig
aanzienlijk meer geld te besteden en gezien de in het algemeen hoge kwaliteit van de uitrusting
lijkt zelfbouw minder aantrekkelijk.
In de Bibliografie staan oudere boeken over het onderwerp zelfbouw voor de wat minder
ruim gebudgetteerde zeiler die hiermee toch geld zou willen besparen. Bedenk echter dat er een
levendige handel in goede tweedehands windvaansystemen voor kleine boten bestaat. Om te
helpen bij tweedehands aankopen zijn in het marktoverzicht in hoofdstuk 11 ook oudere
systemen opgenomen die niet meer in productie zijn.
Als je bezig bent met de voorbereiding van een lange reis met een kleine boot, raden we je
dringend aan om een capabel systeem te kiezen dat zichzelf heeft bewezen, in plaats van te
vertrouwen op een zelfgebouwd systeem dat het begeeft als de omstandigheden zwaarder
worden. Onthoud het grondthema: als je zelfstuuruitrusting het begeeft, moet je met de hand
sturen of voortijdig naar huis.
Een nieuwe boot bouwen
Als je kijkt naar het grote aantal boten dat nieuw wordt gebouwd voor lange zeilreizen,
zowel seriebouw als one-off, valt het op dat er veel fouten worden gemaakt ten aanzien van de
zelfstuuruitrusting. Bij de aankoop van een seriejacht van een bekende werf vertrouwen veel
zeilers simpelweg op de competentie van de verkoper. Vervolgens wordt de boot met een hele
reeks ingewikkelde elektrische en elektronische systemen afgeleverd en pas later komt de
eigenaar er achter hoe belangrijk (of onbelangrijk) de afzonderlijke onderdelen zijn. Een aantal
bouwers van grote jachten weigert zelfs ten enen male om een windvaanstuurinrichting te
monteren of excentrische plaatsing van de zwemtrap als optie aan te bieden omdat dit niet in
serieproductie zou passen. Er wordt misschien ook van uitgegaan dat iemand die bezig is met
de aankoop van een nieuwe boot wel wat anders aan zijn hoofd heeft dan vragen om de
96