ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

om te reven bijvoorbeeld) duidelijk. Bij te veel loefgierigheid zie je de helmstok voortdurend
werken.
Soms is bij een specifiek ontwerp een hydraulische stuurinrichting essentieel, bijvoorbeeld
als er op de boot meerdere stuurstanden zijn. Alleen onder bepaalde voorwaarden is een servopendulumroer
toe te passen bij hydraulische besturing (zie Hydraulische wielbesturing, p .19),
zodat daar een hulproersysteem of een dubbelroersysteem noodzakelijk is. Hier is een
betrouwbare manier om het hydraulische systeem te blokkeren en het hoofdroer te fixeren een
absoluut kritische voorwaarde. Als het hoofdroer door de golven wordt bewogen, is de
windvaanstuurinrichting waardeloos. Eventueel kan het hoofdroer worden gefixeerd door de
noodhelmstok vast te zetten, maar dit maakt de operatie erg omslachtig, omdat iedere keer als
de trim van het hoofdroer moet worden aangepast, de noodhelmstok moet worden losgemaakt.
Idealiter moet het hoofdroer een goede balans hebben. Dit houdt de benodigde stuurkracht
laag, vergroot de gevoeligheid van de windstuurvaan en bespaart energie in geval van een
stuurautomaat.
Bij de lay-out van het achterdek moet er rekening worden gehouden met het feit dat een
windvaan beter werkt naarmate hij minder turbulentie ondervindt. Banken, reddingvlotten,
spatschermen in de zeereling, hoge opbouwen dichtbij het hek etc. verminderen de
gevoeligheid van de windvaan. Sprayhoods en soortgelijke uitstekende structuren op een
grotere afstand van het hek geven zulke problemen niet aangezien geen enkele boot hoger vaart
dan 35° aan de wind, en er binnen deze hoek vanuit de positie van de windvaan alleen maar
open zee is.
De bouten waarmee een windstuurvaan is gemonteerd, moeten altijd vanaf de binnenkant
van de boot bereikbaar zijn. Er moet voor worden gezorgd dat ze niet aan het oog worden
onttrokken als er onderdeks in het achterschip wordt gewerkt aan bijvoorbeeld de intimmering
van een achterhut. Als je een systeem op een bestaande boot wilt monteren en de achterkajuit
een houten betimmering heeft, is het de beste manier om de gaten voor de bouten van buitenaf
door de huid en de betimmering heen te boren en daarna van binnen uit met een gatenzaag het
hout rondom de gaten weg te zagen. Als het systeem is gemonteerd, kunnen de gaten weer met
hout worden afgedekt, waardoor de bouten niet zichtbaar maar wel snel bereikbaar zijn.
De gewenste vorm voor de spiegel is bij de bouw van een nieuwe boot ook van groot
belang. Moderne spiegelvormen met een geïntegreerd zwemplatform (de zgn. sugar scoop) zijn
voor de installatie van een windvaanstuurinrichting ideaal zolang het platform niet te ver naar
achteren uitsteekt, waardoor montage meer moeite kost. Dubbele roersystemen kunnen zelfs
zodanig worden geïnstalleerd dat het hulproer binnen het platform valt, doordat de schacht van
het roer door het platform heen steekt of – nog beter – door in het platform aan de achterkant
een diepe inkeping te maken. In elk geval blijft het pendulumgedeelte vrij van het
zwemplatform en kan het eenvoudig uit het water worden geklapt.
Nog een overweging voor eigenaren die de bedoeling hebben om de achterhut als
eigenaarshut in te richten: de aandrijving van een stuurautomaat die rechtstreeks op het
roerkwadrant onder het bed aangrijpt kan nogal lawaaierig zijn. Het is voorgekomen dat zeilers
door het lawaai van de stuurautomaat uit hun kooi zijn verdreven. Mechanisch-lineaire
aandrijvingen maken veel meer lawaai dan hydraulisch-lineaire aandrijvingen.
Te veel zeilers wachten tot op het allerlaatst met hun besluit om een
windvaanstuurinrichting te monteren. Tegen die tijd, vlak voor het vertrek, zit het achterschip
al helemaal vol en moeten er allerlei compromissen worden bedacht om ruimte te maken voor
de vaan, iets wat zowel de eigenaar als de bouwer slapeloze nachten bezorgt. Toch ligt het niet
altijd aan de eigenaar. Sommige boten hebben allerlei bijzondere vormen waardoor extra werk
bij de montage en extra (zware!) ondersteuningsconstructies nodig zijn. De moraal van het
verhaal is: denk vooruit bij het ontwerp van het achterschip! Wijzigingen naderhand zijn erg
moeilijk uit te voeren en leiden tot compromissen die niet bevorderlijk zijn voor de esthetiek.
98