ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

Het helmstokbeslag en de ketting
bij de Windpilot Pacific
Het helmstokbeslag zit op ongeveer drie vijfde
van de lengte van de helmstok, dat wil zeggen iets
achter het gedeelte dat je normaliter tijdens het
sturen vasthoudt. De loop van de lijnen vanuit de
blokken aan weerskanten van de kuip heeft naar
achteren toe een kleine hoek om zo de draaicirkel
van de helmstok te kunnen volgen. Dit heeft als
voordeel dat de lijnen altijd onder de juiste spanning
komen als de ketting in het helmstokbeslag wordt
gelegd en het systeem in werking wordt gesteld
Voor de stuurlijnen moet voorgerekte lijn worden gebruikt. Ze moeten niet té strak worden
afgesteld aangezien dit overmatige wrijving in de lagering van de blokken veroorzaakt en het
de efficiëntie van de stuurkrachtoverbrenging naar de helmstok schaadt. Wrijving in de
lagering kan worden voorkomen door kogelgelagerde blokken voor de stuurlijnen te gebruiken.
Andere factoren die de efficiëntie van de overbrenging negatief beïnvloeden zijn een teveel aan
geleideblokken, rekkende of veel te lange stuurlijnen en een hoofdroer dat zwaar loopt.
Gevlochten voorgerekte 8 mm lijn is uitermate geschikt voor stuurlijnen. De breeksterkte
ligt ruim boven de belasting waaraan de lijnen in feite worden blootgesteld, dus de rek is
minimaal. Het is een goed idee om tijdens langere reizen op gezette tijden de lijnen om te keren
zodat de slijtage van blokken en dergelijke niet steeds op dezelfde plekken plaats vindt.
Natrimmen bij helmstokbesturing
Bij bevestiging van de stuurlijnen aan de helmstok met een stukje ketting is het mogelijk
om, terwijl de stuurvaan in werking staat, de koers van de boot na te trimmen. Ook kan de
bemanning, als dat nodig is, de stuurvaan in een oogwenk uitschakelen (bijvoorbeeld voor een
noodmanoeuvre). Zodra de ketting van de helmstok wordt afgehaald, heeft de stuurvaan geen
invloed meer op de besturing en sleept hij als een gehoorzame hond achter de boot aan. Omdat
het systeem geen enkele invloed heeft op het roer, is het ook niet nodig om de windvaan te
verwijderen.
Overbrenging op mechanische wielbesturing
De stuurkrachtoverbrenging op een stuurwiel is wat minder efficiënt omdat de weg – van de
stuurvaan naar het wiel en van daar via het stuursysteem naar het roerkwadrant en het roer zelf
– langer is. Het is duidelijk dat de verliezen door de overbrenging groter zijn, waardoor de
effectieve doorloop van de lijnen (25 centimeter) korter wordt. Tegenwoordig heeft praktisch
elke boot langer dan 11 meter wielbesturing. De reden hiervoor is dat het hoofdroer te groot is
om gemakkelijk door de roerganger te worden bediend zonder een vorm van vertraging.
Overigens hebben veel boten een stuurwiel omdat dat mode is. Een stuurwiel neemt meer
ruimte in de kuip in beslag en veel boten met een stuurwiel zouden beter een helmstok kunnen
hebben.
Een moderne wielbesturing brengt de stuurkracht mechanisch over op het roerkwadrant door
middel van morsekabels. Het gemiddelde stuurwiel heeft een diameter van ongeveer 60
centimeter en gaat in ongeveer 2,5 omwentelingen van boord naar boord. Bijna alle fabrikanten
66