ZELFSTURING ONDER ZEIL - WINDPILOT

5. Systemen met een dubbel roer: Deze zijn gebaseerd op de demping van het servopendulumsysteem.
Het zijn:
? Servo-pendulumsystemen met automatische gierdemping door conische tandwielen en
door een achterwaartse helling van de roeras van het pendulumroer met 10°, in
combinatie met de inherente demping van het hulproer (Windpilot Pacific Plus);
? Servo-pendulumsystemen waar de demping geschiedt door de roeras van het
pendulumroer onder een achterwaartse hoek te brengen van 34°, in combinatie met de
natuurlijke beperkte invloed van het hulproer (Steger/Sailomat 3040).
Demping aan het roer
1. Hulproeren: Deze sturen rechtstreeks en worden gedempt door de druk van het
langsstromende water.
2. Pendulumroer: Als de roeras van het pendulumroer onder een achterwaartse hoek
gemonteerd wordt, heeft dit in het water een dempeffect tot gevolg dat vergelijkbaar is
met dat van een H-vaan in lucht. Een pendulumroer met een hellende as kan maar
beperkt uitzwaaien voordat de waterkracht hem weer terug zal duwen.
De alternatieven zijn:
? De verticale as en conische tandwieloverbrenging (Aries, Monitor, Fleming);
? De as onder een hoek van 34° zonder conische tandwieloverbrenging. Bij deze
systemen is het nodig om handmatig de eigenschappen van de signaaloverbrenging via
een drijfstang vanaf de windvaan aan te passen, om de relatie tussen de stuurimpuls van
de H-vaan en de zijdelingse uitslag van het pendulumroer goed te kunnen instellen
(Sailomat 601);
? De conische tandwieloverbrenging met een as onder een achterwaartse hoek van 10°
(Windpilot Pacific).
3. Dubbel roer: zie de voorgaande paragraaf
Een windvaanstuurinrichting met een goed uitgebalanceerde demping zal altijd precies de
roeruitslag geven die nodig is en daardoor niet oversturen. De feedback tussen de stand van het
hoofdroer en die van de windvaan zorgt ervoor dat de druk waarmee wordt gestuurd, alleen
maar zal toenemen tot het moment, dat de vaan signalen afgeeft dat de boot reageert en weer op
koers gaat liggen. Als de vaan weer rechtop komt te staan, houdt het pendulumroer op met
stuurkracht uit te oefenen op het hoofdroer en gaat het weer naar zijn midscheepse positie.
Dit lijkt op papier misschien nogal ingewikkeld, maar het is gelukkig niet nodig om veel
verstand van natuurkunde te hebben om op waarde te kunnen schatten hoe perfect een goed
gedempte windvaan je boot zal sturen. Zo’n stuurvaan zal ook je zeiltrim voortdurend kritisch
volgen – als die kennelijk nooit in de gecentreerde stand lijkt te komen en altijd naar één kant
aan het werk is, kun je ervan opaan dat er iets is wat aandacht nodig heeft. Elke bemanning zal
vroeg of laat gaan inzien dat het loont om deze aanwijzingen op te volgen: het bijstellen van de
zeiltrim of de stand van het hoofdroer aanpassen om het pendulumroer te ontlasten brengt niet
alleen je windvaan tot rust, maar bevordert ook de snelheid van je boot.
Een systeem met een conische tandwieloverbrenging trekt met geleidelijk toenemende
kracht aan het hoofdroer totdat de feedback van de windvaan de pendulumarm weer in zijn
centrale stand laat komen; oversturen is daarbij uitgesloten.
Een minder goed gedempte windvaanstuurinrichting vraagt een oplettende bemanning,
vooral in veranderende of verslechterende weersomstandigheden. Het zelfstuursysteem heeft
dan hulp nodig door vroegtijdig te reven en door het slingeren te beperken (stagzeilen). Velen
45