Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

in de nabije toekomst ook dynamische informatie gaan
bevatten, zoals actuele gegevens van het wegennet en
de verkeerstoestand. Deze gegevens komen dan
beschikbaar in individuele voertuigen.
Naast zelfstandig, kan ITS ook coöperatief functioneren.
Daarbij vindt directe informatie-uitwisseling plaats
tussen voertuigen onderling en tussen voertuigen en
walbakens. Zowel voertuigen als walbakens functioneren
dan als zenders én ontvangers. Het bereik van coöperatieve
systemen is groter dan dat van systemen die
zelfstandig informatie verzamelen, en coöperatieve
systemen kunnen een hogere nauwkeurigheid bereiken.
Bij coöperatieve ITS kunnen spontane (ad-hoc-)communicatienetwerken
worden gevormd (ten minste)
gedurende de afwikkeling van bijvoorbeeld risicovolle
situaties. De functionaliteit van coöperatieve ITS is vanzelfsprekend
wel sterk afhankelijk van de penetratiegraad.
Informatie die door een ITS-systeem verzameld wordt
kan zowel lokaal (op de locatie waar deze informatie
nodig is) worden verwerkt als centraal (in een centraal
punt, elders dan waar de informatie wordt binnengehaald).
Lokale informatieverwerking heeft het voordeel
dat het sneller is dan wanneer dit via een centrale gaat.
Bovendien is het ook robuuster omdat de storingsgevoeligheid
van een centrale niet meespeelt. Dergelijke
feiten zijn van groot belang voor toepassingen waar tijd
en snelheid van informatie kritiek zijn. Voor niet-tijdkritieke
toepassingen en voor toepassingen die informatie
op netwerkniveau nodig hebben, is aansturing via een
centrale geschikt.
6.2. Bijdragen van ITS aan een
duurzaam veilig wegverkeer
Een duurzaam veilig wegverkeer is erbij gebaat dat in
een zo vroeg mogelijk stadium wordt voorkomen dat
mensen onveilige handelingen kunnen begaan en
daardoor een ongeval kunnen veroorzaken (zie ook het
fasemodel van Asmussen & Kranenburg, 1985). In een
aantal gevallen is dit mogelijk door verkeersdeelnemers
sowieso niet aan het verkeer te laten deelnemen of de
mobiliteitskeuze van mensen op strategisch niveau te
beïnvloeden. In 6.2.1 bespreken we de systemen die in
dit kader passen.
Indien vooraf zo veel mogelijk onveilige condities zijn
uitgefilterd en mensen toch aan het verkeer deelnemen,
is het van belang ook tijdens verkeersdeelname
bestuurders zo goed mogelijk te ondersteunen en zo
onbedoelde fouten en bewuste overtredingen tegen te
gaan. Hiervoor biedt ITS een scala aan mogelijke toepassingen
(zie 6.2.2).
De systemen die hierna de revue passeren zijn slechts
een greep uit het totale aantal ITS-toepassingen dat
mogelijk is. Deze selectie is voornamelijk gebaseerd op
overzichten van de OECD (2003), ETSC (1999), en de
Europese Commissie (2002). We bespreken hier zowel
ITS-ontwikkelingen die primair op veiligheid zijn gericht
als ontwikkelingen die andere doelen nastreven maar
wel secundair iets voor de verkeersveiligheid kunnen
betekenen. We merken hierbij ook nog op dat de
meeste ITS-toepassingen betrekking hebben op het
snelverkeer (met name auto’s). Kwetsbare verkeersdeelnemers
komen overigens wel aan de orde als het
gaat om de interactie van deze groep verkeersdeelnemers
met snelverkeer.
6.2.1. Vooraf voorkomen van onveilige
verkeersdeelname
Alcohol-, rijbewijs- en gordelsloten en andere
smart-card-toepassingen
Verkeersdeelnemers (met name automobilisten) die (te
veel) alcohol op hebben of niet aan de rijvaardigheidseisen
voldoen, dragen bij aan een hoog ongevalsrisico
in het verkeer (Hoofdstuk 2). Voor automobilisten die
zonder gordel rijden, geldt dat ze hogere risico's hebben
op ernstig letsel indien ze bij een ongeval betrokken
raken. In een duurzaam veilig wegverkeer past het
daarom om dergelijke mensen met een soort 'sloten'
de toegang tot het verkeer te ontzeggen of te voorkomen
dat men het voertuig kan starten als niet aan de
juiste voorwaarden is voldaan. Zo wordt vooraf voorkomen
dat ze brokken maken of ernstig gewond raken in
het verkeer. De ontwikkeling van 'smart cards', biedt
hiertoe mogelijkheden die we voorheen nog niet hadden.
Een smart card is een soort individueel startbewijs
voor de auto.
In de smart card kunnen gegevens worden opgeslagen
van de gebruiker, zoals het rijbewijsbezit (al dan niet
met restricties, geldigheid, ontzegging) en van de condities
waaronder het voertuig gebruikt mag worden (bijvoorbeeld
als er een nachtelijk rijverbod zou gelden
voor een bepaalde leeftijdsgroep). De smart card kan
hiermee niet alleen ingezet worden ter ontlasting van
het handhavingsapparaat, maar ook voor specifieke
maatregelen gericht op met name minder vaardige verkeersdeelnemers
(zoals beginnende bestuurders en
ouderen; zie ook Davidse, 2003). Zo kan de smart card
worden ingezet bij de toepassing van een getrapt rijbe-
118 UITWERKING VISIE: MAATREGELEN