Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

drugs) en taken aangaan die hun taakbekwaamheden
te boven gaan (bijvoorbeeld te hard rijden) wordt doorgaans
politietoezicht gebruikt. Wanneer men weet dat
alles gezien wordt, zal men niet zo snel bewuste overtredingen
maken, ook al zijn de straffen relatief laag. In
dit licht bezien is het goed dat bromfietsen voorzien
worden van echte kentekenplaten.
Als men weet dat men voortdurend in het oog gehouden
wordt, is men minder geneigd zich buitensporig te
gedragen. Deze disciplinerende werking kan ook
bereikt worden met apparaten die het gedrag registreren
en die regelmatig worden uitgelezen. Dit kan onder
andere door de voertuigen waarmee beginners zich
verplaatsen te voorzien van 'journey data recorders'.
De eis tot het rijden met een zogenoemde black box
zou opgenomen kunnen worden in de bepalingen voor
het beginnersrijbewijs. De kosten van dergelijke apparatuur
(enkele honderden euro's) zijn wel aanzienlijk.
Een andere mogelijkheid is een systeem dat continu de
gereden snelheid registreert en dat tevens bijhoudt wat
de snelheidslimiet is van de weg waarop men rijdt. Een
dergelijk apparaat kan aan een routenavigatiesysteem
gekoppeld worden. Steeds meer auto's zijn uitgerust
met een routenavigatiesysteem. Ook is een koppeling
denkbaar aan toekomstige apparatuur die nodig is,
indien besloten zou worden om de kosten voor autogebruik
af te meten aan hoeveel men rijdt en waar en
wanneer men rijdt. Overigens bouwen autofabrikanten
tegenwoordig een electronic data recorder (EDR) in om
een airbag aan te sturen (zie Hoofdstuk 5). Ook een
dergelijke EDR zou van een aanvullende functionaliteit
voor de registratie van gegevens over rijgedrag kunnen
worden voorzien. Als dergelijke apparatuur wordt
ingebouwd in de auto's van beginnende bestuurders
gedurende de tweede en derde fase van een getrapt
rijbewijssysteem en deze ook periodiek wordt uitgelezen,
kan nagegaan worden of ze te hard hebben
gereden. Wanneer dat regelmatig het geval is, kan
besloten worden om de fase van het getrapt rijbewijssysteem
waarin men zit, te verlengen.
Naast deze geavanceerde methodes is er natuurlijk
ook nog het gewone politietoezicht. Maar niet alleen de
politie kan bewerkstelligen dat men zich veilig in het
verkeer gedraagt, maar ook ouders, leeftijdsgenoten
en instituties waar de jongeren deel van uitmaken
(scholen, sportverenigingen, werkgevers, enzovoort).
De politie kan vrijwel niet anders dan straffen, maar
ouders, leeftijdsgenoten en instituties kunnen ook goed
gedrag belonen. In Noorwegen betalen beginnende
automobilisten net als in ons land meer verzekeringspremie
dan ervaren automobilisten, maar wanneer de
eerste vijf jaar zonder schadeclaim gereden is, krijgt
men dat te veel betaalde geld (plus rente) terug. Vaaje
(1990) heeft onderzoek gedaan naar het effect van
deze speciale variant van 'no claim' voor jonge beginnende
automobilisten (18 t/m 22 jaar). Het bleek dat na
invoering het aantal schadeclaims in de eerste vijf jaar
van het rijbewijsbezit met 35% was gedaald. Na de
algemene daling van het aantal schades in Noorwegen
in de resultaten verdisconteerd te hebben, bleef er een
netto daling van 22% over. Uiteraard moet hierbij wel
bedacht worden dat kleine schades mogelijk verzwegen
zijn om de 'no claim' niet te verliezen.
11.4.2. Verlaging van de taakeisen voor jongeren
en verminderde expositie
Hoewel het ongevalsrisico van jonge automobilisten
over de jaren niet afneemt en zelfs stijgt, neemt de
ongevalsbetrokkenheid wel af (zie de Afbeeldingen
11.3 t/m 11.5). Twisk (2000) noemt als een van de
belangrijkste verklaringen hiervoor de invoering van de
OV-kaart voor studenten. Door deze kaart zijn studenten
zich aanmerkelijk minder als bestuurder gaan verplaatsen
in het verkeer en hebben ze daarvoor in de plaats
de bus en trein genomen. Te verwachten is dat het
aantal verkeersslachtoffers onder jongeren drastisch
gereduceerd zal worden door goed en goedkoop
openbaar vervoer voor jongeren (bijvoorbeeld bussen
die stoppen bij uitgaansgelegenheden met een dienstregeling
die tot laat in de nacht doorloopt).
Naast goed en goedkoop openbaar vervoer kan het
gebruik van veilige transportkeuzes op nog andere
wijzen gestimuleerd worden. Ouders kunnen jongeren
simpelweg verbieden om op een bromfiets te rijden of
ze kunnen een beloning in het vooruitzicht stellen wanneer
hun kinderen niet op de bromfiets stappen.
Jongeren moeten langs veilige wegen van huis naar
school en terug kunnen fietsen. Een duurzaam veilige
infrastructuur voor fietsers is essentieel. Vanwege het
gedrag van pubers in het verkeer (impulsief en zonder
te kijken oversteken, met meer personen naast elkaar
fietsen en daarbij geen oog op het verkeer hebben) zijn
duurzaam veilige fietsroutes voor jongeren zelfs van
extra groot belang.
11.5. Conclusies
Jongeren gedragen zich in het verkeer wat vaker op
een onveilige wijze dan andere leeftijdsgroepen. De
oorzaken daarvan zijn divers (biologische, sociale en
psychologische factoren) en niet voor alle jongeren zijn
180 UITWERKING VISIE: SPECIALE ONDERWERPEN