Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

Het Rijk (Verkeer en Waterstaat) monitort op de resultaten
(in doden en gewonden) bijvoorbeeld, maar monitort
niet aan de hand van procesindicatoren, zoals gordeldragen,
rijden onder invloed, snelheidsgedrag of
geleverde beleidsprestaties. Dit sturingsmechanisme
kan er dan toe leiden dat weliswaar de gerealiseerde
lengte van de 30-km/uur-straten in het startconvenant
Duurzaam Veilig ruim overschreden wordt, maar dat
tegelijkertijd geconstateerd wordt dat deze gebieden
'te sober' zijn ingericht (zie Hoofdstuk 3).
In dit hoofdstuk is aannemelijk gemaakt dat er een
tekort bestaat aan voldoende kwaliteit en aan de zorg
daarvoor. Het is interessant om te verkennen hoe in de
politiek geoordeeld wordt over dit tekort en over wenselijkheid
van een inspectie als onderdeel van kwaliteitszorg
voor de verdere realisering van Duurzaam
Veilig. Nader onderzoek ter voorbereiding van deze
politieke keuze waarin de voor- en nadelen nog eens
zorgvuldig naast elkaar worden geplaatst, is hierbij
gewenst. Daarin zal dan ook duidelijk worden welke
van de twee hiervoor aangeduide 'stromingen' blijken
te overheersen.
16.3.4. Wetgeving voor de instelling van een
toezichthouder.
Als besloten zou worden tot een (centrale) toezichthouder,
dan zal toezicht daarvan zodanig ingericht moeten
zijn dat de autonome bevoegdheden van overheden
niet worden aangetast. Er wordt van uitgegaan dat partijen
eigen verantwoordelijkheden hebben, houden en
invullen. Dat wil zeggen: men kent de regels, normen,
eisen, en dergelijke en handelt ernaar of vereist van
derden (aannemers) dat zij daarnaar handelen. Maar
dan moet wel eerst de eigen kennis en kunde op
niveau zijn.
De grondslag voor een inspectie of een toezichthouder
zal een wettelijke moeten zijn. De wet zou een kaderwet
of een beginselenwet kunnen zijn als basis voor
(delegerende) regelingen over de prioriteit van verkeersveiligheid.
Beginselen zouden bijvoorbeeld kunnen
zijn de uitgangspunten die het Ministerie van
Verkeer en Waterstaat zelf hanteert voor eigen veiligheidshandelen
(streven naar permanente verbetering
van de veiligheid, expliciete afwegingen bij keuzes,
rekening houden met restrisico's en voorwaardenscheppend:
werken aan een positieve veiligheidscultuur
door veiligheidsmanagementsystemen/-zorgsystemen).
Belangrijke onderdelen worden in de wet of
een algemene maatregel van bestuur uitgewerkt, zoals
het bestaan van een verkeersveiligheidsinspectie.
Verdere regelingen, normen, en dergelijke via algemene
maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen. De
'uitvoerende' administratie heeft (doorgaans) ook de
beschikking over de middelen om de norm, richtlijn en
dergelijke, kracht bij te zetten.
Bij een kader- of beginselenwet kan gekozen worden
voor een gefaseerde opbouw. Deze zou er inhoudelijk
als volgt uit kunnen zien:
1. Terugdringen van vrijblijvendheid door het toezicht
op afstand van de betreffende wegbeheerders. Als
basis hiervoor gelden de eisen ten aanzien van
informatie en kennisoverdracht, veiligheidszorgsystemen,
opleidingen, audits en reviews, eisen bij
uitbesteding, en dergelijke.
2. Zekerheid dat veiligheid meegewogen wordt in
ruimtelijke ordening en bereikbaarheidsplannen via
bijvoorbeeld effectrapportages.
3. Conformiteit en uniformiteit in aanleg, beheer en
onderhoud.
4. Verplichte analyse en actie bij ongevallen en latente
fouten.
5. Verplichte monitoring van veiligheid, behalve in termen
van onveiligheidscijfers ook in termen van
procesindicatoren.
Bepleit wordt om voort te gaan resp. te starten met vier
onderwerpen:
1. de verplichting van de minister om jaarlijks verantwoording
af te leggen, niet alleen over de ongevallencijfers,
maar ook over het verloop van de
processen bij de andere overheden (procesindicatoren);
2. het uitvoeren van een verkeersveiligheidsaudit,
waarin gebruik gemaakt wordt van de ideeën zoals
ontwikkeld zijn in de DV-meter (Noordzij et al.,
1997; Van der Kooi & Dijkstra, 2000; en Dijkstra,
2003);
3. het aangeven van de verkeersveiligheidseffecten
van investeringen van enig formaat, bijvoorbeeld in
het kader van trace/MER-studies (Janssen, 2005);
4. zodanige herziening van bestaande richtlijnen en
aanbevelingen voor wegontwerp in ons land, dat ze
benut kunnen worden in het hier bepleite traject van
kwaliteitszorg. Vervolgens kan dit een handvat
bieden voor arrangementen op het terrein van
naleving.
Overigens overweegt de Europese Unie om haar lidstaten
te vragen om te rapporteren over de wijze waarop
de onder 2) en 3) genoemde audits en 'impact assessments'
worden uitgevoerd.
230 UITVOERING