Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

wijs voor beginners (Hoofdstuk 11) of bij een beperking
van het motorvermogen voor beginners, waardoor de
taakmoeilijkheid niet te groot kan worden door harder
te gaan rijden dan hun capaciteiten toestaan. Nog
andere toepassingsmogelijkheden van de smart card
zijn de fysieke aanpassing van het voertuig (stoel,
hoofdsteunen en andere beveiligingsmiddelen) aan de
biometrische eigenschappen van de persoon, en de
aanpassing van de informatie- en bedieningssystemen
aan de motorische, cognitieve en perceptuele eigenschappen
van de bestuurder.
Het is te verwachten dat de toepassing van 'sloten' in
combinatie met wetgeving rond toegang tot het verkeer
potentieel zeer effectief zijn. Dat zijn bijvoorbeeld
reeds de ervaringen met het alcoholslot (voor personen
die herhaalde malen betrapt zijn op het rijden met alcohol;
Hoofdstuk 10). Hierbij blijkt al wel dat alleen de toepassing
van een apparaat op zichzelf onvoldoende is,
wat een verdere inbedding in een breder programma
noodzakelijk maakt.
Beïnvloeding van mobiliteitskeuzes
Een ITS-toepassing die weliswaar niet primair op verkeersveiligheid
is gericht maar hier mogelijk wel een bijdrage
aan kan leveren, zijn zogenaamde 'mobiliteitsmanagementsystemen'
die de verkeersdeelnemer kunnen
helpen bij het maken van strategische vervoerskeuzen.
Door mensen te ondersteunen bij keuzes voor
het vervoermiddel, het tijdstip van verkeersdeelname
en dergelijke, kan het systeem risicovolle verkeersdeelname
verminderen. Door prikkels te geven in de keuzes
van woon- en werkplaats kan geprobeerd worden om
de afstand te helpen verminderen die iedere werkdag
moet worden afgelegd. ICT-hulpmiddelen, bijvoorbeeld
gericht op telewerken, kunnen daarnaast het aantal
verplaatsingen helpen verminderen.
6.2.2. Tijdens verkeersdeelname voorkomen
van onveilige handelingen
Ondersteuning bij voertuigcontrole
Enkelvoudige ongevallen waarbij het voertuig van de
weg raakt, komen veel voor en lopen, in combinatie
met botsingen tegen bijvoorbeeld bomen, relatief
slecht af (zie Hoofdstuk 2). Een deel van deze ongevallen
kan vermeden worden door bestuurders te helpen
bij de controle van het voertuig, zowel in dwars- als
lengterichting. In eerste instantie kan het voertuig zichzelf
hiervoor monitoren, zoals gebeurt bij ESC
(Elektronische Stabiliteitscontrole; zie Hoofdstuk 5).
De controle over het voertuig in dwarsrichting kan worden
ondersteund door de Lane Departure Warning
Assistant (LDWA) die een waarschuwing geeft bij een
dreigende overschrijding van de belijning (met camera's
in het voertuig waargenomen). Deze systemen zijn
inmiddels al op de markt, zij het dat ze met name geïntroduceerd
zijn als comfortverhogend systeem. Een
proef met vrachtwagens heeft een klein positief veiligheidseffect
kunnen aantonen (Korse et al., 2003). Een
variant die enigszins ingrijpt via stuurbekrachtiging,
genaamd Lane Keeping System (LKS), heeft mogelijk
een groter veiligheidseffect.
Voor controle in lengterichting is een positief effect op
de verkeersveiligheid te verwachten van een gepaste
snelheid in bochten. Dat kan op basis van een digitale
kaart of communicatie via walbakens. Een dergelijk
systeem is wellicht te koppelen aan ISA en verdisconteert
ook lokale en tijdsafhankelijke omstandigheden
zoals wegdekconditie, gladheid en dergelijke. In de
Verenigde Staten wordt deze applicatie kansrijk geacht
voor de verkeersveiligheid op korte termijn (CAMP,
2005), maar in Nederland is het nog niet zover. Op wat
langere termijn zal voertuig-voertuigcommunicatie hier
een rol in kunnen gaan spelen (Reichardt et al., 2002;
www.cartalk2000.net).
Ondersteuning bij waarneming, interpretatie en
voorspelling van situaties
De menselijke reactietijd is in het algemeen minimaal 1
seconde. Bij een snelheid van 100 km/uur, legt een
voertuig in die tijd circa 30 meter af. Als die ruimte niet
beschikbaar is, is een ongeval met een stevig remmende
voorligger niet te voorkomen. Een tijdige waarneming
van veranderingen in de omgeving is dus van groot
belang. Elektronische systemen kunnen in dat opzicht
al snel een factor 10 beter presteren dan mensen en
kunnen hiermee helpen bij een snellere gevaarherkenning.
Zo wordt geschat dat kop-staartbotsingen met
maximaal 90% gereduceerd kunnen worden als
bestuurders 4 seconden van tevoren worden gewaarschuwd.
Voor 3 en 2 seconden is dat respectievelijk
55% en 10%. Afhankelijk van de uitvoeringsvariant
(waarschuwend of interveniërend) en de penetratiegraad
(van 10% tot 50%), wordt een reductie van kopstaartbotsingen
tussen de 8% en 44% verwacht (voornamelijk
op snelwegen). Er worden ook positieve effecten
verwacht voor frontale en flankbotsingen op het
onderliggend wegennet maar deze zijn minder duidelijk
(Malone & Eijkelenbergh, 2004). Een andere toepassing
van ITS-systemen die de tijd om te reageren voor de
weggebruiker verlengen is de detectie van aankomend
6. INTELLIGENTE TRANSPORTSYSTEMEN
119