Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

nachten en doordeweekse nachten, maar het aantal
overtreders is in weekendnachten groter door het grotere
verkeersaanbod. In Tabel 10.1 zijn voor drie perioden
van de week de percentages alcohol- en drugsgebruikers
in Tilburg en omstreken weergegeven.
2004 had een Europees harmonisatieproces er echter
toe geleid dat in tien van de vijftien EU-landen een limiet
van 0,5 promille bestond. Het Verenigd Koninkrijk,
Italië, Ierland en Luxemburg hadden nog een limiet van
0,8 promille, terwijl Zweden een limiet van 0,2 promille
Periode Alleen BAG ≥ 0,5 Alleen drugs Alcohol + drugs
Weekendnachten 4,5% 7,6% 2,0%
Weeknachten 4,3% 9,3% 1,2%
Rest van de week 0,7% 4,8% 0,3%
Tabel 10.1. Percentages alcohol- en drugsgebruikers in het politiedistrict Tilburg, naar dag en tijdstip, 2000-2004.
Van de rijders onder invloed van alcohol is ook bekend
waar zij de alcohol hadden genuttigd, althans voor de
weekendnachten (AVV, 2005). In de periode 2000-
2004 kwam gemiddeld 55% van de bestuurders die te
veel hadden gedronken uit een horecagelegenheid en
6% uit een sportkantine; 20% kwam van bezoek of een
feestje. De sterkste concentraties rijders onder invloed
zijn dus te vinden bij horecagelegenheden en sportkantines.
Sportkantines doen daarbij zeker niet onder
voor horecagelegenheden. Het feit dat er minder rijders
onder invloed uit een sportkantine dan uit een horecagelegenheid
komen, heeft vooral te maken met het
gegeven dat er minder sportkantines zijn en dat de
AVV-metingen in de nachtelijke uren plaatsvinden.
10.3. Beleid tot nu toe vooral gericht op
alcohol, minder op drugs
Maatregelen tegen rijden onder invloed waren tot nu
toe vooral gericht op alcoholgebruik en nauwelijks op
drugsgebruik. De volgende typen maatregelen kunnen
worden onderscheiden:
1. wetgeving;
2. handhaving;
3. voorlichting en educatie;
4. vervolging en bestraffing;
5. rehabilitatie en uitsluiting.
10.3.1. Wetgeving
Eigenlijk is de aanpak van het alcoholprobleem in het
Nederlandse verkeer pas goed begonnen in 1974.
Toen is er een nieuwe alcoholwet ingevoerd die het rijden
met een bloedalcoholgehalte (BAG) boven de 0,5
promille (ofwel 0,5 gram per liter bloed) strafbaar stelde.
Ten tijde van de invoering was deze limiet aan de
lage kant. De meeste West-Europese landen hadden of
kregen een limiet van 0,8 promille, terwijl de limiet in de
meeste staten van de VS zelfs 1,0 promille was. Begin
had. Met de komst van tien nieuwe EU-landen in dat
jaar werd de diversificatie echter weer groter. Zeven van
de tien nieuwe landen hadden afwijkende limieten:
Cyprus (0,9), Malta (0,8), Litouwen (0,4), Estland (0,2),
Tsjechië (0,0), Hongarije (0,0) en Slowakije (0,0).
Voorstanders van lagere limieten dan 0,5 promille
baseren zich vooral op een verondersteld generaal
preventief effect. Tegenstanders wijzen vooral op de
criminalisering van bestuurders die geen aantoonbare
bijdrage aan de verkeersonveiligheid leveren, en op de
negatieve effecten voor de effectiviteit en efficiëntie van
het politietoezicht. De SWOV heeft zich altijd onder de
laatste groep geschaard (Mathijssen, 1999), mede omdat
de limietverlaging in Zweden (van 0,5 naar 0,2 promille)
geen aantoonbaar positief effect had. De alcoholonveiligheid
nam weliswaar enigszins af, maar dat kon
geheel worden verklaard uit het sterk toegenomen
politietoezicht na de limietverlaging. Een limietverlaging
in Portugal moest na een paar maanden zelfs weer
worden teruggedraaid.
Anderzijds heeft de SWOV zich sinds 1992 wel een
duidelijk voorstander getoond van een 0,2-limiet voor
jonge, onervaren bestuurders. Daarvoor zijn twee
belangrijke redenen:
1. Bij bestuurders onder de 25 jaar met een BAG tussen
0,2 en 0,5 promille neemt de ongevalskans even
sterk toe als bij oudere bestuurders met een BAG
tussen 0,5 en 0,8 promille (Noordzij, 1976).
2. Jonge mannelijke bestuurders zijn in Nederland
sterk oververtegenwoordigd onder zowel de slachtoffers
als de veroorzakers van ernstige alcoholongevallen.
Sinds 1997 is daar nog een derde reden bijgekomen.
In Oostenrijk daalde het aantal ernstige alcoholongevallen
onder beginnende bestuurders met 16,8%, nadat
voor hen een wettelijke limiet van 0,1 promille van
kracht was geworden (Bartl et al., 1997). Dit was voor
de European Transport Safety Council (ETSC, 1997)
164 UITWERKING VISIE: SPECIALE ONDERWERPEN