Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

punten ontvangen blijken in de maand volgend op de
overtreding minder riskant rijgedrag te vertonen dan
personen die enkel een bekeuring ontvangen
(Redelmeier et al., 2003). Bekeuringen in combinatie
met strafpunten kunnen ertoe leiden dat automobilisten
voorzichtiger gaan rijden, maar vooralsnog geeft
onderzoek aan dat dit effect zich niet verder uitstrekt
dan over een periode van één maand. De mogelijke
generaal-preventieve effecten van een strafpuntenstelsel
hangen met name ook samen met objectieve pakkans
(in dit geval via staandehoudingen) en publiciteit.
Echter, het effect van puntenstelsels op de verkeersveiligheid
is waarschijnlijk gering omdat, als overtreders al
betrapt worden, dit relatief zelden tot een staandehouding
leidt en het gedragscorrigerende effect van het
verkrijgen van strafpunten snel wegebt (Vlakveld, 2004).
8.2.5. Het verbeterde politietoezicht
Politietoezicht blijft ook in de nabije toekomst een
onmisbare en belangrijke schakel binnen het Duurzaam
Veilig-beleid. Als we veronderstellen dat er geen mogelijkheden
zijn voor een verdere intensivering van het
politietoezicht in het verkeer, dan is nog wel veiligheidswinst
te verwachten van een verdere optimalisering
daarvan. Er moet dus gestreefd worden naar een
grotere efficiëntie, en daarmee een hogere effectiviteit
bij gelijk toezichtniveau.
Concrete mogelijkheden voor optimalisering van politietoezicht
lijken:
- meer focussen van alcoholcontroles op specifieke
categorieën overtreders waarbij dit niet ten koste gaat
van het algemene niveau van alcoholcontroles (maar
noodgedwongen wel ten koste van iets anders);
- inzetten van trajectcontroles om snelheid op gevaarlijke
trajecten duurzaam te verlagen;
- samenbrengen en toegankelijk maken van de nu vaak
verbrokkelde kennis over de effectiviteit van verkeershandhaving;
- investeren in een betere interne verspreiding van kennis
binnen de politieorganisatie;
- ontwikkelen van andere, meer effectieve/functionele
straffen voor zware overtreders;
- beter communiceren met het grote publiek en met
specifieke doelgroepen in het verkeer.
8.3. Algemene conclusies en
aanbevelingen
In een duurzaam veilig wegverkeer vormt regelgeving
een basis voor het veilig afwikkelen van verkeersprocessen,
het minimaliseren van latente fouten in het
systeem, en het inperken van risicofactoren. Het zou in
een duurzaam veilig wegverkeer ideaal zijn als mensen
zich (spontaan) aan de regels zouden houden, zonder
dat ze dit als negatief ervaren of zich hoeven in te spannen.
Dit kan enerzijds bereikt worden door de verkeersomgeving
(bijvoorbeeld de infrastructuur en voertuigen)
zo aan te passen dat deze zo veel mogelijk de (daar
geldende) regels ondersteunt. Dit zou tevens de basis
bieden om latente fouten in het verkeerssysteem te
voorkomen, omdat het de oorzaak van regelovertreding
in een zo vroeg mogelijk stadium aanpakt.
Anderzijds zou intrinsieke motivatie mensen kunnen
bewegen om zich spontaan aan regels te houden.
Helaas is spontane regelnaleving in het verkeer nog
lang geen werkelijkheid en is het zeer de vraag of dit
een realistisch toekomstperspectief is. Mensen zijn niet
allemaal of altijd gemotiveerd om zich aan regels te
houden, ook niet als de omgeving optimaal is ingericht.
Om ook deze verkeersdeelnemers te bewegen tot
regelnaleving zijn toch pressiemiddelen nodig, bijvoorbeeld
om de kosten zwaarder te laten wegen dan de
baten door te dreigen met voldoende zware sancties.
De huidige vormen van toezicht kunnen door de inzet
van effectievere en efficiëntere methoden worden
geoptimaliseerd. Ook specifiek op doelgroepen gerichte
handhaving en controle vóórdat men de weg opgaat
past in een duurzaam veilig wegverkeer. Om ervoor te
zorgen dat het aantal overtredingen substantieel daalt,
bieden intelligente systemen in de toekomst een uitkomst.
Deze kunnen worden ingezet als adviserend
instrument om te voorkomen dat mensen toch nog per
ongeluk de regels overtreden. Maar bij bepaalde doelgroepen
kunnen dit soort systemen ook als ingrijpende
variant ingezet worden, bijvoorbeeld bij recidivisten of
zware overtreders. En in de nog verdere toekomst heeft
mogelijk iedereen een dergelijk ingrijpend instrument
om te voorkomen dat men de regels overtreedt.
Literatuur
Aarts, L.T., Amelink, M. & Drupsteen, L. (te verschijnen).
Onbedoelde fouten en bewuste overtredingen als
oorzaak van ongevallen. Een proefstudie op basis van
registratieformulieren. SWOV, Leidschendam. [In voorbereiding]
Aarts, L.T., Goldenbeld, Ch. & Schagen, I.N.L.G. van
(2004). Politietoezicht en snelheidsovertredingen;
Evaluatie van een handhavingsprogramma. In:
Justitiële Verkenningen, vol. 30, nr. 5, p. 93-107.
8. REGELGEVING EN HANDHAVING
151