Door met Duurzaam Veilig; Nationale - SWOV

Als gestart zou worden met een lichte regeling zou bij
de organisatie van dit alles kunnen worden aangesloten
bij de bestaande Inspectie Verkeer en Waterstaat.
16.4. Volgende stappen
16.4.1. Haalbaarheid en effectiviteit
Wellicht worden er vraagtekens geplaatst bij de haalbaarheid
van een organisatie die bevoegdheden krijgt om
toe te zien op de Duurzaam Veilig-kwaliteit van onze
wegen en straten. Maar na de eerste schrik kan er wellicht
toch nagedacht worden over een vorm van inspectie of
toezicht. Willen we dit verwezenlijken, dan dienen we
ons wel te realiseren dat er heel wat hindernissen te
nemen zijn. De advocaat van de duivel zou inbrengen:
1. Een aansprekende trekker en promotor van dit
idee ontbreekt.
2. Nieuwe ideeën in krimpende organisaties hebben
het altijd lastig.
3. Het idee zal weerstand wekken bij sommige
betrokkenen.
4. De meest recente resultaten (de cijfers van aantallen
doden en gewonden) geven vooralsnog geen
aanleiding de aanpak fundamenteel te wijzigen.
5. Latente fouten in het systeem worden sinds jaar en
dag gedoogd.
6. De verkeersveiligheidbenadering zou veranderen
en professionals op het gebied van de verkeersveiligheid
zijn nog niet opgeleid in deze wijze van risicodenken.
7. De huidige benadering is voor velen gemakkelijk te
begrijpen: je hebt het over doden en gewonden,
niet over processen.
8. Wegbeheerders hebben geen verzoek in deze
richting ingediend en zij zullen beweren een
bemoeienis door derden niet nodig te hebben,
zeker niet een centrale bemoeienis of die van een
toezichthouder. Zij zullen dit snel zien als een
inbreuk op hun eigen verantwoordelijkheid, ook al
is dat niet de bedoeling. (Overigens worden op dit
onderwerp verschillende geluiden afgegeven. De
werkvloer, het management in het openbaar
bestuur, sommige politiek verantwoordelijken en
de koepelorganisaties lijken het hierover onderling
niet helemaal eens te zijn.)
9. Verantwoorden en informeren is niet gebruikelijk in
de wereld van de verkeersveiligheid.
10. Vooralsnog ontbreken externe impulsen zoals
reputatiewinst of -verlies, verontwaardiging van
verkeersdeelnemers, het wegstemmen van wethouders
of gedeputeerden, het aansprakelijk stellen
van wegbeheerders.
11. Het publiek vindt verkeersveiligheid zeer belangrijk
en is niet erg ontevreden over de performance van
de overheid op dit terrein (zie bijvoorbeeld
Voorlichtingsraad, 2005).
12. Er is een groot verschil met andere velden. De
betaler van veiligheidsmaatregelen (bijvoorbeeld
op het spoor of in de luchtvaart) kan die vaak doorberekenen
aan de klant. Een overheid is aangewezen
op 'internaliseren' van de kosten via belasting.
Maar dit is lastiger, zeker als men de lasten voor de
burgers juist wil laten afnemen.
En toch, en toch… Waarom wordt het wegverkeersysteem
zo anders bejegend dan de andere transportmodi?
16.4.2. Is er een proces naar de gewenste
situatie te bedenken?
Feitelijk is in dit hoofdstuk de sturingsfilosofie van
Duurzaam Veilig aan de orde, en de vraag hoe deze
sturing zo moet worden ingericht dat het kwaliteitstekort,
dat eerder in dit hoofdstuk werd geïntroduceerd,
wordt opgeheven. Kwaliteitstoezicht kan onderdeel
worden van de 'gewone kwaliteitszorg' die elke wegbeheerder
heeft (Wegman, 2003). De voorgaande
paragrafen geven diverse aangrijpingspunten om de
vrijblijvendheid weg te nemen.
Duurzaam Veilig vraagt om minder vrijblijvendheid ten
aanzien van 'beheersen en leren'. Daarbij is echter wel
duidelijk dat het anno 2005 niet erg past om te pleiten
voor een aanvullend systeem van kwaliteitszorg voor in
ieder geval wegbeheerders, maar ook voor andere
onderdelen van het speelveld (beroepsgoederenvervoer,
openbaar vervoer, politie, rijopleidingen, en dergelijke).
In het huidige tijdsgewricht trekt de overheid zich
immers terug, wil zij minder nieuwe regels opstellen en
bestaande afschaffen, wil zij bezuinigen/afslanken en is
net een decentralisatieontwikkeling ingezet. Overigens
blijkt uit de praktijk ook een andere ontwikkeling die
hier haaks op staat: meer zelfstandigheid gaat gepaard
met strenger toezicht.
Overigens is onze constatering dat de kwaliteit van het
verkeerssysteem toezicht behoeft niet erg afwijkend
van die in het buitenland. In heel veel landen is
inmiddels bijvoorbeeld een systeem van verkeersveiligheidsaudit
ingericht (www.roadwaysafetyaudits.org).
Maar wellicht is het wel passend binnen de huidige
politieke cultuur om de 'basics', een minimum aan
regels, voor te schrijven en die basics ook serieus te
handhaven.
16. KWALITEITSZORG
231