Árbók Háskóla Íslands 1999 - Háskóli Íslands

áðgjöf um framkvæmd könnunarinnar. Umsjónarmenn þessa verkefnis, sem er
liður í rannsókn sem hefur verið í gangi frá 1996, eru Vilhjálmur Árnason prófessor
og Ástríður Stefánsdóttir læknir og dósent við KHÍ.
Þjónusta
Siðfræðistofnun veitti umsagnir um ýmis lagafrumvörp og skýrslur stjórnvalda á
árinu og veitti fagfélögum og fyrirtækjum ráðgjöf um siðareglur. Umfangsmesta
verkefnið var ráðgjöf fyrir Íslenska erfðagreiningu vegna siðareglna fyrirtækisins.
Fyrirlestrar og ráðstefnur
Siðfræðistofnun efndi vorið 1999 til fundaraðar er nefndist „Borgarafundir Siðfræðistofnunar
um lýðræði og opinbera umræðu á Íslandi“. Fyrsti fundurinn var
haldinn 25. mars en þá ræddu þeir Einar K. Guðfinnsson, alþingismaður, og Svavar
Gestsson, sendiherra og fyrrverandi alþingismaður, um íslensk stjórnmál í
ljósi lýðræðislegra stjórnarhátta og einkenni stjórnmálalegrar umræðu hér á
landi. 10. apríl ræddu blaðamennirnir Ásgeir Friðgeirsson og Hanna Katrín Friðriksen
um fjölmiðla, lýðræði og opinbera umræðu á Íslandi. 17. apríl ræddu Svanur
Kristjánsson prófessor og Margrét S. Björnsdóttir framkvæmdastjóri um íslenskt
stjórnkerfi og stjórnmál í ljósi lýðræðishugsjónarinnar. Að síðustu, 24. apríl,
ræddu Árni Bergmann blaðamaður og Sigríður Þorgeirsdóttir lektor um einkenni
opinberrar umræðu á Íslandi. Þann 20. maí hélt vísindafélagsfræðingurinn
Hilary Rose opinberan fyrirlestur í boði Siðfræðistofnunar og Siðaráðs landlæknis
um siðfræði og erfðaupplýsingar. Þann 26. nóvember stóð Siðfræðistofnun, í
samvinnu við Félag eldri borgara í Reykjavík og nágrenni og Framkvæmdastjórn
árs aldraðra, fyrir málþingi um sjálfsákvörðunarrétt aldraðra.
Útgáfa
Hvers er siðfræðin megnug? Safn ritgerða í tilefni tíu ára afmælis Siðfræðistofnunar,
ritstjóri Jón Á. Kalmansson.
Sjávarútvegsstofnun
Hlutverk Sjávarútvegsstofnunar Háskóla Íslands er að efla og samhæfa menntun
og hvers konar rannsóknir sem varða sjó og sjávarútveg við H.Í. og stuðla að
samstarfi við atvinnulífið, vísindamenn og stofnanir heima og erlendis. Beina aðild
að stofnuninni eiga raunvísindadeild, verkfræðideild, viðskipta- og hagfræðideild,
félagsvísindadeild og lagadeild. Stofnunin hefur umsjón með meistaranámi
í sjávarútvegsfræðum, sem skipulagt er í samvinnu margra deilda. Árið 1999 voru
10 nemendur skráðir í meistaranámið, en þrír hinir fyrstu útskrifuðust 1997.
Haustið 1999 útskrifuðust tveir til viðbótar, Stefán Úlfarsson og Kristján Freyr
Helgason.
Auk forstöðumanns og skrifstofustjóra unnu tíu verkefnaráðnir starfsmenn að
rannsóknum á vegum stofnunarinnar á árinu.
Meðal helstu rannsóknarverkefna 1999 voru
• Áhættuþáttagreining í veiðiskipum, sem lýtur að slysavörnum sjómanna. Í
samvinnu við reynda sjómenn var unnin áhættugreining í helstu gerðum
fiskiskipa, togskipum, nótaskipum, netaskipum og línuskipum. Áhættugreining
er mjög víða notuð í fiskvinnslu bæði á sjó og landi og er sjómönnum því ekki
framandi. Nýnæmi verkefnisins er hins vegar að beita áhættugreiningu til að
auka öryggi sjómanna. Verkefnið var unnið í samvinnu við Slysavarnarfélagið
Landsbjörg og var meistaraprófsverkefni Ingimundar Valgeirssonar í
verkfræði.
• Öryggisþjálfun og menntun sjómanna á Norðurlöndum er borin saman og
samhæfð í norrænu samstarfsverkefni sem unnið er af stjórnendum öryggisfræðslu
á Norðurlöndum. Samanburður hefur verið gerður á opinberum
kröfum um slíka þjálfun á Norðurlöndum og einnig á fyrirkomulagi, lengd,
kennsluefni og námskröfum á öryggisnámskeiðum. Markmiðið er að samhæfa
kröfurnar og samnýta kennsluefni og kennara milli landa. Sjávarútvegsstofnun
stýrir verkefninu, sem er stutt af Norrænu ráðherranefndinni.
• Þróun Djúpfar sem er lítill sjálfvirkur kafbátur, sem nota má við hafrannsóknir,
eftirlit með mannvirkjum í vatni, kortlagningu landslags eða lífríkis,
neyðarleit o.fl. Hjalti Harðarson verkfræðingur er frumkvöðull verkefnisins, en
hann og Sjávarútvegsstofnun hafa stofnað fyrirtækið Hafmynd hf. um þróun
Djúpfarsins. Auk Hjalta unnu tveir meistaranemar í verkfræði að gerð
122