Árbók Háskóla Íslands 1999 - Háskóli Íslands

Hugvísindastofnun
Hugvísindastofnun var úthlutað húsnæði í byrjun ársins er ákveðið var að lunginn
af efstu hæð Nýja-Garðs færi undir starfsemi hennar. Gert var ráð fyrir að rannsóknastofnanir
heimspekideildar, Bókmenntafræðistofnun, Heimspekistofnun,
Málvísindastofnun, Sagnfræðistofnun og Stofnun í erlendum tungumálum flyttu
starfsemi sína á hæðina að einhverju eða öllu leyti og að þar yrði pláss fyrir doktorsnema
heimspekideildar, nýútskrifaða doktora á rannsóknarstyrk og gistifræðimenn
deildarinnar til lengri eða skemmri tíma. Einnig verður handbóka- og
tölvustofa á hæðinni sniðin að þörfum kennara og framhaldsnema deildarinnar.
Bókmenntafræðistofnun varð fyrst til að flytja starfsemi sína alfarið í nýja húsnæðið
en næst kom Málvísindastofnun. Hinar stofnanirnar hafa lánað húsnæði
sitt framhaldsnemendum og stundakennurum. Ákveðið var að doktorsnemar
hefðu þrjú herbergi á hæðinni, og mundi stofnunin alla jafna geta hýst sex nema.
Þrjú herbergi að auki eru til afnota fyrir aðra fræðimenn sem stofnunin ákveður
að veita aðstöðu. Þrjú herbergi eru ætluð til rekstrar, skrifstofuhalds og hvers
kyns umbrots- og prentvinnu.
Ákveðið var á vormisseri að Hugvísindastofnun mundi hafa umsjón með framhaldsnámi
deildarinnar. Þetta hlutverk stofnunarinnar var fest í reglum deildarinnar
um framhaldsnám sem Vísindanefnd heimspekideildar sendi frá sér í vor. Á
haustmisseri samþykkti deildarfundur reglurnar með lítils háttar breytingum en
þær höfðu þó ekki farið formlega fyrir háskólaráð í lok ársins. Engu að síður byrjaði
Hugvísindastofnun að taka við umsóknum á haustmisseri og hefur umsjón
með framhaldsnáminu smám saman verið að færast yfir til hennar.
Starf framkvæmdastjóra var auglýst í febrúar 1999. Umsækjendur voru tíu en haft
var viðtal við fimm þeirra. Á stjórnarfundi 20. apríl var samþykkt að ráða Jón
Ólafsson sem var um það bil að ljúka doktorsprófi í heimspeki frá Columbiaháskóla
í New York. Jón kom til starfa í júlí en ráðningartímabil hans hófst formlega
1. ágúst.
Doktorsnemar unnu mikið að hagsmunamálum sínum á árinu. Á vormisseri
funduðu þeir með rektor og lögðu áherslu á nauðsyn þess að þeir fengju aðgang
að sjóðum til ferðastyrkja og samvinnuverkefna. Aðstaða doktorsnema er nú viðunandi
hvað húsnæði varðar, en fjárhagshliðin er enn óviðunandi því að doktorsnemar
við heimspekideild eiga ekki kost á styrkjum til að fjármagna nám sitt
nema að litlum hluta. Doktorsnemar funduðu reglulega með framkvæmdastjóra
Hugvísindastofnunar á haustmisseri og ræddu skipulag framhaldsnámsins vítt og
breitt. Sú skoðun er almenn að mikilvægasta hagsmunamál doktorsnema við
heimspekideild sé að koma upp framfærslustyrkjum. Framkvæmdastjóri hefur
líka fundað með M.A.-nemum um úrbætur í málefnum þeirra.
Hugvísindastofnun stóð fyrir því að komið var af stað óformlegum málstofum
doktorsnema. Tilgangurinn með þeim er að menn geti kynnt rannsóknir sínar í
hópi samnemenda og þeirra kennara sem þeir vilja að séu viðstaddir. Líta má á
þetta sem undirbúning að eiginlegri aðferðafræðilegri málstofu fyrir nema á doktorsstigi.
Hugvísindaþing var haldið 15.–16. október. Það náði yfir mörg svið hugvísinda en
skorður voru ekki settar við efni fyrirlestra. Tæplega 70 fyrirlestrar voru fluttir á
þinginu en það fór fram í málstofum þar sem gestum gafst kostur á að heyra
nokkra fyrirlestra um svipað eða skylt efni. Þingið var vel sótt, gera má ráð fyrir
að á þriðja hundrað manns hafi sótt það þegar mest var. Blaðaskrif voru nokkur
fyrir og eftir þingið og tóku öll dagblöðin viðtöl við frummælendur á þinginu.
Morgunblaðið fjallaði auk þess um þinghaldið í heilsíðugrein.
Þó að þingið hefði ekki efnislega yfirskrift má segja að staða og hlutverk hugvísinda
í nútímasamfélagi hafi verið einskonar þema þingsins. Páll Skúlason rektor,
Þorsteinn Vilhjálmsson prófessor og Svava Jakobsdóttir rithöfundur fluttu erindi
um hugvísindi, stöðu þeirra og merkingu gagnvart samfélaginu, vísindum og listum
á aðalsamkomu þingsins.
Árið 1999 var mótunarár hjá Hugvísindastofnun og var stofnunin þó alls ekki fullmótuð
í árslok. Enn á eftir að ákveða hver tengsl Hugvísindastofnunar verða í
framtíðinni við einstakar rannsóknastofnanir heimspekideildar og að hve miklu
leyti starfsemi þessara stofnana verður sameinuð undir einum hatti. Ljóst er að
80