You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları<br />
Öğr. Gör. Ali YAYLA<br />
Bu iç ve dış nedenlerin sonucu olarak da Türkiye, İngiltere ile görüşmeye<br />
yanaştı. Sonuçta Türkiye, İngiltere ve Irak arasında, 5<br />
Haziran 1926’da, Ankara’da, Sınır ve İyi Komşuluk Antlaşması imzalandı.<br />
Bu antlaşmaya göre;<br />
Türkiye ile Irak arasındaki sınır, esas itibariyle Milletler Cemiyeti’nin<br />
aldığı karara uygun olarak, yani Musul Irak’ta kalacak şekilde<br />
olacaktı (Madde 1). Taraflar, sınır bölgesinde birbirleri aleyhinde<br />
hiç bir propaganda örgütüne ve toplantıya izin vermeyecekti (Madde<br />
12). Irak Hükümeti, Antlaşma’nın yürürlüğe girmesinden itibaren<br />
25 yıl süreyle, petrolden elde edeceği gelirin %10’unu Türkiye’ye<br />
verecekti (Madde 14).<br />
5 Haziran 1926 Antlaşması’nın yapıldığı gün, taraflar arasında teati<br />
edilen ve Antlaşma’nın bir parçası sayılan notalarla, Antlaşmanın<br />
14. maddesine şöyle bir ek hüküm getirilmiştir : “Antlaşma’nın yürürlüğe<br />
girmesinden itibaren 12 ay içinde, Türkiye Hükümeti, 14.<br />
maddede öngörülen %10 hissesini sermayeye çevirmek istediği<br />
takdirde, Irak Hükümeti’ne haber verecek, Irak Hükümeti de 30<br />
gün içinde, bu maddenin yerini almak üzere, Türkiye’ye 500.000<br />
İngiliz lirası ödeyecektir”.<br />
Böylece, Musul sorunu dolayısıyla Türk-Irak sınırı, İngiltere’nin<br />
istediği ve Milletler Cemiyeti’nin kararlaştırdığı şekilde çizilerek çözümlenmiş<br />
oldu.<br />
Bundan sonra Türkiye ile Irak arasındaki ilişkiler olumlu yönde<br />
gelişme gösterdi. Fakat Türk-İngiliz ilişkileri bir süre daha soğukluğunu<br />
korudu ve ancak 1929’dan itibaren gelişmeye başladı. Türkiye-İngiltere<br />
yakınlaşması ise, diğer Avrupa devletleri tarafından<br />
farklı şekilde karşılanmakla beraber, Türkiye’nin bu devletlerle<br />
ilişkilerinde yeni gelişmelere yol açtı.<br />
3.Türkiye-Sovyet Rusya İlişkileri: Türkiye Kurtuluş Savaşı’nı<br />
sürdürdüğü sıralarda, Sovyetler Birliği de hemen hemen aynı devletlerle<br />
mücadele halinde bulunuyordu. Bu da iki devleti birbirine<br />
yaklaştırmıştı. Bunun sonucunda da, 16 Mart 1921’de, Moskova’da<br />
Türk-Sovyet Dostluk Antlaşması imzalanmıştı. Sovyetler Birliği,<br />
Lozan Barış Konferansı sırasında da Türkiye’yi İngiltere ve<br />
Fransa’ya karşı desteklemiş ve Boğazlar üzerinde mutlak Türk<br />
egemenliği tezini savunmuştu.<br />
Sayfa 104 / 174
Change language