Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları<br />
Öğr. Gör. Ali YAYLA<br />
kuruldu. İlk üniversite olan İstanbul Darü’l-Fünûn’u açıldı (1854).<br />
Maarif-i Umumî Nezâreti (Milli Eğitim Bakanlığı) kuruldu (1866).<br />
Galatasaray Sultanîsi ile Askerî Rüştiye ve İdadîler açıldı. Şinasî ve<br />
Agâh Efendi tarafından ilk özel gazete olan “Tercüman-ı Ahvâl” yayınlandı.<br />
Kız rüştiyeleri açıldı ve kızlar ilköğretime alındı. “Dar’ül<br />
Muallimat” adıyla kız öğretmen okulları, yetim Müslüman çocuklar<br />
için “Dar’üş-şafaka” açıldı. “Kâime” adı verilen ilk kâğıt para basıldı,<br />
“Bank-ı Dersaadet” adıyla ilk Osmanlı Bankası kuruldu. İlk olarak<br />
dış borçlanmaya gidildi ve I. Abdülmecid zamanında İngiltere’den<br />
ilk dış borç alındı (1854). Arazî Kanunnâmesi (1858) ile topraktan<br />
alınan tüm vergilerin yerini 1/10 oranında “aşar” vergisi<br />
adıyla anılan tarım vergisi aldı.<br />
Tanzimat Fermanı’yla; devletin güçlendirilmesi, Avrupa’nın desteğinin<br />
kazanılmak istenmesi ve Avrupa devletlerinin içişlerimize karışmasına<br />
son verilmesi amaçlanıyordu.<br />
Islahat Fermanı (18 Şubat 1856)<br />
Avrupalılar’ın özellikle de Ruslar’ın, müslüman olmayan halk için<br />
tanınan hakları az bulması üzerine, Tanzimat Fermanı daha da<br />
genişletilerek Islahat Fermanı yayınlanmıştır. Islahat Fermanı’yla,<br />
Tanzimat Fermanı’nda yer alan ancak tepki gösterilen konulardan<br />
gayr-ı müslimlerin askerlik yapma zorunluluğu, bedelli askerlik<br />
şekline dönüştürülerek halledilmiştir. Azınlıklara devlet memuru<br />
olabilme ve gayr-ı müslimlere mahkemelerde müslümanlarla eşit<br />
şahitlik hakkı tanınmıştır. Gayr-i müslimlere küçük düşürücü kelimelerle<br />
hitap etmek yasaklandı. Mahkemelerde herkesin kendi<br />
dinine göre yemin etmeleri esasa bağlandı. Gayr-i müslimlere şirket<br />
kurma, mal-mülk edinme hakkı verildi. Gayr-i müslimlerin<br />
ödediği “cizye” vergisi kaldırıldı. İl meclisleri açılarak bu meclislere<br />
azınlıkların da üye olması kabul edildi.<br />
I. Meşrutiyet (23 Aralık 1876-14 Şubat 1878)<br />
I. Meşrutiyet Dönemi, meşrutiyet taraftarı olmayan Abdülaziz’in<br />
Jön Türkler tarafından tahttan indirilerek yerine V. Murad’ın tahta<br />
çıkarılması; ancak V. Murad’ın aydınların ve ilerici devlet adamlarının<br />
istediği reformları yapabilecek biri olmasına rağmen ruh sağlığı<br />
bozulduğu için tahtan indirilmesi ve yerine tahta çıkarılması<br />
halinde meşrutiyeti ilân edeceğine söz veren II. Abdülhamid’in geti-<br />
Sayfa 17 / 174
Change language