atailke

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları
Öğr. Gör. Ali YAYLA
dımlarını isteyecekti. Bu yardım (müzaharet) tabiri, özellikle kullanılmıştı.
Çünkü istisnasız hiç kimse, Gazi’nin onayı ve yardımı olmadan
böyle bir girişimin geleceğinden ümitli olamazdı. İçlerinde
Kâzım Karabekir, Ali Fuat, Refet, Cafer Tayyar, Rauf, Dr. Adnan
gibi Millî Mücadele devrinin seçkin şahsiyetlerinin bulunduğu Terakkîperver
Cumhuriyet Fırkası’nın başına gelenler herkes tarafından
biliniyordu.
Gazi Fethi Bey’e olumlu cevabını vermiş, cumhuriyetçilik ve laiklik
gibi iki esas kıymet üzerindeki somut bağlılığı kendisince bilinen
muhatabının yeni girişiminde vatan ve rejim için büyük faydalar
gördüğünü açıklamıştı.
Kamuoyunun önündeki bu yazışmalar olayın resmi cephesini yaparken,
Gazi, Nuri Conker gibi çocukluk arkadaşı ve sofrasında
her olayı cesaretle ortaya atabilen yakınını, yeni fırkanın genel sekreterliğine
getirdi. Tahsin Üzer, Ağaoğlu Ahmet, Mehmet Emin
Yurdakul gibi çeşitli yönleriyle sevdiği ve değer verdiği kimseleri de,
yeni fırkanın saflarına soktu. Yalova’da verilen bir baloda, henüz
adı konulmamış fırkaya ismi de kendisi buldu. Serbest Cumhuriyet
Fırkası... Bu isme Ali Fethi Bey, “laik” kelimesini de ekledi, partinin
resmî adı Serbest Laik Cumhuriyet Fırkası oldu. (12 Ağustos 1930)
Yeni fırkanın kurulacağı söylentilerinin çıkmasıyla başlayan alaka,
gittikçe yayılmış, basın olaya çok geniş yer vermişti: Daha ilk günlerde,
kaderlerini Halk Fırkası’na bağlamış olanların dışındakiler,
Serbest Fırka’yı destekler havaya girmişlerdi. Yeni bir muhalefet
fırkasının kuruluşu haberi, bütün yurtta büyük ilgi gördü. Durgunluktan
bunalan düşünceler, Gazi’nin çok yakın ve çok eski bir
arkadaşının omuzladığı girişimle geniş nefes almış, Halk Fırkası’na
bağlılığı ve yakınlığı tartışılmaz kimseler bile yeni fırkanın saflarına
geçmeye başlamışlardı. Bir ay içinde hemen hemen bütün illerde
partinin yönetim kurulları tamamlanmıştı.
Sebepler ne olursa olsun, muhalefete gösterilen derin ve köklü ilgi,
iktidar çevrelerinde, çok tabii olarak tepkiyle karşılandı. Partinin
programı yayınlanınca, bu tepki kişisellik sınırlarını aşarak, devlet
yönetimi ve felsefesindeki ayırımlarla kendini gösterdi. Yeni fırka,
bilhassa ekonomik doktrin bakımından Halk Fırkası’nın aşırı devletçilik
anlayışı önünde liberal ve serbest girişimci idi. Fethi Bey,
Sayfa 88 / 174