atailke

More documents

Recommendations

Info

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA XVII. yüzyıl Islahat Çalışmaları: 16. Osmanlı padişahı olan II. Osman (Genç) (1618-1622)14 yaşında iken, amcası Sultan I. Mustafa’nın tahttan indirilmesi üzerine Osmanlı tahtına oturmuş, Fatih Sultan Mehmed devrinden sonra vazgeçilen saray dışından evlenme geleneğini (cariye ile evlenmeme) yeniden başlatmış, Lehistan seferi sırasında gördüğü disiplinsizlikler nedeniyle Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmayı planlamıştır. Ancak düşündüklerini yapamadan yeniçerilerin isyânı sonucu 19 yaşında tahttan indirilerek Yedikule zindanlarında vahşice öldürülmüştür. 17. Osmanlı padişahı olarak ve öldürülen II. Osman’ın yerine tahta geçen IV. Murad (1623-1640); tahta geçtiğinde 11 yaşındaydı ve bu nedenle devlet idaresi bir müddet annesi Kösem Sultan’ın elinde kalmıştır. Ağabeyi II. Osman’a gözleri önünde yapılanlara küçük yaşlarında şahit olmuş, bu nedenle de intikam duygularıyla yaşayan sert mizaçlı bir padişah olarak tanınmıştır. İktidara tam anlamıyla 21 yaşında sahip olan IV. Murad, Safeviler'e karşı askerî harekât yapmış, Azerbaycan, Erivan, Tebriz ve Hamedan'ı ele geçirmiştir. Son olarak 1638 yılındaki Bağdat Seferi ile 1624'ten beri İran işgali altında bulunan bu şehri yeniden Osmanlı topraklarına katmıştır. IV. Murat, bu savaşlarda Osmanlı ordularını bizzat komuta etmiş ve büyük bir askerî dehâ olduğunu kanıtlamıştır. Sefer sırasında, Anadolu'daki tüm isyânları ve isyân etmesi muhtemel unsurları yok etmiş, böylece devlet otoritesini yeniden ve kesin bir şekilde tesis etmiştir. Safevîler’le yapılan savaşın ardından 1639 Mayıs'ında Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalanmış, bu antlaşma neticesinde Mezopotamya Osmanlı egemenliğine girmiş ve I. Dünya Savaşı'na kadar da Osmanlı toprağı olarak kalmıştır. IV. Murat, İstanbul'a döndükten sonra saygın devlet adamlarına, imparatorluğun eski parlak günlerine dönmesine yönelik ekonomik ve siyasî projeler hazırlanması emrini vermiş ancak genç yaşta ölümü 8 , onun imparatorluğu dönüştürme yolundaki çabalarına engel olmuştur. 8 IV. Murat’ın ölüm nedeni batılı kaynaklara göre siroz, Osmanlı kaynaklarına göre ise “gut” olarak da bilinen damla hastalığıdır. Sayfa 8 / 174
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA IV. Murat rüşvet ve iltimasla mücadele etmiş ve bunu en az seviyeye indirmiş, Kösem Sultan zamanında aşırı derecede artmış olan savurganlık ve gereksiz harcamalara son vermiş, İstanbul’da alkol, tütün ve kahveyi yasaklamış, yasağa uymayanların öldürülmesini emretmiştir. Hepsinden önemlisi devleti eski gücüne kavuşturabilmek amacıyla devrinin aydınlarına risâleler hazırlatmıştır. Bu risâlelerden en önemlisi ve günümüze kadar ulaşmış olanı “Koçibey Risâlesi”dir. 19. Osmanlı padişahı olarak 7 yaşında tahta çıkan IV. Mehmet (Avcı Mehmet) 39 yıllık saltanatıyla Kanunî Sultan Süleyman’dan sonra en uzun tahtta kalan padişahtır. Ava meraklı olduğu için “avcı” lakâbıyla anılmıştır. Döneminin en önemli olayı, başarısızlıkla sonuçlanan II. Viyana Kuşatmasıdır. Çocuk yaşında padişah olması nedeniyle, “vasî”leri tarafından idare edilen Mehmet’in padişahlığının ilk 3 yılına babaannesi Kösem Sultan ve annesi Valide Turhan Sultan arasındaki çekişmeler damgasını vurdu. Kösem Sultan’ın Valide Turhan Sultan tarafından boğdurtulması üzerine idare Valide Turhan Sultan’a geçti. IV. Mehmet Dönemi’nin ıslahatlarda öne çıkan ismi, Sadrâzam Tarhuncu Ahmet Paşa’dır. Tarhuncu Ahmet Paşa, son derece dürüst bir devlet adamıdır. İktidarı zamanında yapmak istediği ıslahatların başarıya ulaşabilmesi için şiddet kullanmak zorunda kalmıştır. İlk iş olarak devletin gelir ve giderini öğrenmek istemiş; isteğinin yerine getirilmesinin ardından devlet erkânı ile görüşerek fazla masrafları kısmaya başlamış, sarayın ve diğer ileri gelenlerin fazla masraflarını kesmekte de tereddüt etmemiştir. Bu nedenle hariçten ve dahilden epeyce düşman kazanan Tarhuncu, fitnecilerin padişah ve valide sultanı kendisi aleyhine kışkırtmaları sonucu Mart 1653’de boğdurularak öldürtülmüştür. Tarhuncu Ahmet Paşa Osmanlı Devleti’nde malî alanda ıslahat yapan ilk devlet adamı olup ancak 9 ay sadaret makamında kalmıştır. Köprülü Mehmet Paşa, Valide Turhan Sultan tarafından Sadrâzam yapıldığında 78 yaşındaydı. Kendisine geniş yetkiler ve aleyhinde konuşanların sözlerine itibar edilmeyeceğine dair söz verilmesi üzerine 15 Eylül 1656'da sadâreti kabul etti. İdareyi ele alır almaz derhal anarşiyi bastırma yoluna gitti ve zorbaları yakalatarak cezalandırdı. Ordu intizam altına alınmadan Sayfa 9 / 174
Page 1 and 2: Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Ta
Page 7: Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Ta
Page 59 and 60:
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Ta
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
show all

atailke

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?