atailke

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları
Öğr. Gör. Ali YAYLA
vücudum bir gün elbet toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti
ilel’ebed payidâr kalacaktır.”
Gazi’nin olayı şahsından çok rejime dönük kasıt olarak görmesinin
sebepleri arasında, mahkemenin tespit ettiği ve çoğu ölüm kararıyla
sonuçlanmış araştırma raporları vardı. İstiklâl Mahkemesi bu
arada, araştırmayı genişletmiş ve Halk Fırkası’nın iktidarı devraldığı
İttihat ve Terakkî’nin tasfiyesi yoluna gidilmişti. İçlerinde Dr. Nazım,
İsmail Canbolat, Şükrü Beyler gibi nazırlık yapmış şahsiyetlerle,
bu davanın devamı olarak Ankara’da yürütülen muhakeme
sonunda ünlü maliye nazırı Mehmed Cavit, Türk Ocakları’nın ilk
umumî kâtibi Halis Turgut Beyler idam edilmişlerdi. İzmir’deki incelemeler
safhası içinde Kâzım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa, Refet
Paşa, Cafer Tayyar Paşa gibi millî mücadelenin önde gelen şahsiyetleri
de hâkim önüne çıkarıldılar. Mahkeme kendilerinin suçsuzluğuna
ve beraatlerine karar verdi.
Şeyh Sait olayı bünyesinde, Doğu’daki feodal sistemin izlerinin olduğu
kadar, dinî kişilikleri çevrelerinde büyük etki yapan ve bunu
da, başlarında oldukları tarikâtlerle yönettikleri tekkelere dayandıran
kişilerin olması gerçeği yönünde, laikliği benimsemiş devletin
bünyesinden bu kalıntıların silinmesi benimsendi. 30 Kasım
1925’te kabul edilen kanunla tekkelerin türbelerin kapatılması,
tarikâtlerin kaldırılması kararlaştırıldı.
O günün şartları içinde temeli Türk hayat ve felsefesi olan ve kuruluş
devirlerinde sosyal ve sanat hayatı üzerinde olumlu etkiler de
yapmış olan Mevlevîlik, Bektaşîlik gibi tarikâtleri de karar dışında
bırakmak mümkün olmadı. Kanun, kesin hükümleri getirmekle
beraber; kökü çok derinlere dayalı ve getirdikleri düzenle günlük
yaşantı içinde izler bırakmış tarikâtlerin varlıklarını sürdürdükleri
zamanla görüldü.
17 Şubat 1926’da kabul edilen Medenî Kanun’la, kişi ve aile hayatında,
yaşanılan çağın en ileri toplumu sayılan İsviçre’nin hayat
şekli benimsendi. Böylelikle, İslâm şeriatının kadın varlığı üzerindeki
kıstasları da terkedildi. Daha sonra kadının siyasî hayatta erkeği
ile eşit düzeye gelebilmesinin ilk adımı da atıldı.
Sayfa 85 / 174