LEHEN LIBURIA

eHauditzen(l188) azkenekoz da zolatik lehertzen hanitz jende ithorik
berziak bagekila borrokan htitxa ta tirrestadiak( 1189) ta Indietako aberatstarztinak
igerikan han, bere hatiekila (1190); ezkapi nahiz itsasoak
iresten dtitianak, gtiziak herioari ihesi marrakaz.
Ontzia ktiktiltti die( 1191 bagek, die ere Itirrialat hilak urthukiten,
hekila probandiak( 1192) ta hatti gtizietarik dirade itxaso huraz hirottirik.
Lotsaz tingtirtinetan hilak behar ehortzi, erier( 1193) eman zokhorri,
gosiari btirti egin, esperantzarik batere ta gaitz gii:zien beldtirrian bei­
Hatti basa gizonen herrian direlakoz erori.
Alabadere Souza gaxoak sti pitzerazi zianian bilerazi ahal ziana,
hazktirrti zenbaiten gei, ikhusten zialarik gosiak, bera, emaztia ta haurrak
zabiltzala gtiziak nekatzera, bildtirik bere jendiak, zorthti gaitzari
bihtirtti nahiz inkaria egiten zielarik lagtinak ahalik bihoztoiena hitz
horetan zen zarthti:
"Jende honak doItirik ezta gtitarik behar, galdiari, bena
dtigtin Jinkoa erremestia salbatti gtitialakoz; franko dakizie
zer den marinera ta hartara doatzanak gosiari, egarriari,
galtzepenari, ta meskabti gtizier enjogi diradiala; aidtirti
hartan nork beria ideki behar diala ahalena ta Jinkoari
ordaria eskentti zorthiak eztereion berze honkirik titzi,
bakitia(l194) baizik zien artian".
Bihotz oroz gomendatzen dereiziedana ikhusten dtizie zonbat,
emazte hau ta haur gaxo hek diradian doItigarri. Alabadere hentzat
dtikedan errekeitiak eztirateke handiago eziez zientako tikhenen dtittidanak
ta gtizientzat ariren niz orozbat".
Bilgura gtiziak nigarra begian botz bakhotz eramaiten ahal ztitiala
norat nahi biziatzaz etziela berze esparantzarik baizik haren manhien
bedentzian, zeroien erran. Eragin barrtiki bat taulaz hariz ta ediren(1195)
gtizietzaz, gaian(l196) basa gizoner eta arimaler btirti egiteko
hamahirur egtin hatien ta probianden idoreraziteko, gaiza beharrenen
ere adelatzeko, bere harmada eskelearekila ztitien enplegatti, hantik
landan zen abiatti.
Sortaldiala zian gogoa zekielakoz bazter hetan uhaitz handi bat
bazela Portugesek S. Espirito izentatti ziena. Souza bere emaztiareki ta
haurreki zabilan lehen lehena, aitak ta amak ztitielarik aldizka( 1197)
haurrak ekharten; hen saihetsian zen Andres de Baze, pilotia banderaren
ekharle, lauretan hogei porttiges ta ehtin bat berze jende, gtiziak
harmattirik, hen landan materosak ta maifiala gerla etzakienak zabiltzan.
158